Doskonalenie zarządzania usługami publicznymi i rozwojem w jednostkach samorządu lokalnego (gminach i powiatach)
Strona główna
Usługi społeczne
» Kultura
» Pomoc społeczna
» Oświata
» Ochrona zdrowia
» Sport i rekreacja
Usługi techniczne
Rozwój instytucjonalny
Efektywność energetyczna
Współpraca JST-NGO
Współpraca między JST
Dialog społeczny
SMUP
Mapa Praktyk
Inne bazy danych
Publikacje i dokumenty
Portal jst.org.pl

1.664.977
gości odwiedziło nas
od 1 kwietnia 2008 r.


 Usługi społeczne : Pomoc społeczna
Rozwój idei wolontariatu w Gminie Michałowice - Program GOPS jako Gminnego Centrum Wolontariatu

.:   Skrót i Metryka -> Pełna prezentacja   :.


Opis sytuacji przed wdrożeniem

Przed rozpoczęciem działań ukierunkowanych na wspieranie wolontariatu (tj. przed 2005 rokiem) osoby zainteresowane pracą na rzecz dobra wspólnego zmuszone były samodzielnie poszukiwać miejsc, gdzie mogłyby się zaangażować. W praktyce prowadziło to najczęściej albo do zogniskowania działalności społecznej poza terenem gminy (Warszawa dawała w tym zakresie znacznie większe możliwości), albo do zarzucenia zamiaru społecznego zaangażowania. Sytuacja uległa zmianie w 2005 roku, kiedy to Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Michałowicach rozpoczął realizację programu wolontariackiego. W wyniku realizacji tego programu zauważono ogromne korzyści wynikające z podjętych działań i to dla wszystkich interesariuszy. Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej zaczął być inaczej postrzegany przez społeczeństwo, nastąpiło poszerzenie grona odbiorców usług świadczonych przez ośrodek, wolontariusze mogli na miejscu realizować swoją chęć pomocy. Stwierdzono jednocześnie, że wolontariat może być doskonałym narzędziem kształtowania postaw społecznych i angażowania się w sprawy lokalne dzieci i młodzieży szkolnej. Dostrzeżono jednak brak podmiotu, który w sposób profesjonalny, świadomy i zaplanowany promowałby korzyści z działalności wolontariatu i zapewniał sprawny przepływ informacji między wolontariuszami, a osobami zainteresowanymi uzyskaniem wsparcia. Legło to u podstaw utworzenia przy Gminnym Ośrodku Pomocy Społecznej Gminnego Centrum Wolontariatu. Rozpoczęło ono swoją działalność w styczniu 2010 roku.

Opis ogólnego podejścia i szczegółowych zadań

Począwszy od stycznia 2010 roku zakres działań podejmowanych przez gminę Michałowice na rzecz promocji wolontariatu jest bardzo szeroki i obejmuje:

  • wspieranie wolontariatu w poszczególnych szkołach położonych na terenie gminy poprzez utworzenie szkolnych kół wolontariusza. Koła te gromadzą wszystkich uczniów zainteresowanych bezpłatnym działaniem na rzecz dobra wspólnego. Opiekunem każdego z kół jest nauczyciel uczący w danej szkole;
  • powołanie gminnego koordynatora wolontariatu. Koordynator zarządza całym systemem wolontariatu na terenie gminy. Osoby, które pragną podjąć działania jako wolontariusze mogą się z koordynatorem skontaktować, a on przy wykorzystaniu zestandaryzowanych narzędzi (przede wszystkim ankieta) ustala możliwy zakres zaangażowania danej osoby (tak zakres przedmiotowy, jak i godzinowy). Na tym etapie następuje również ustalenie, czy dana osoba będzie wykonywała wolontariat stały - z zakresem obowiązków wynikających z zawartej umowy, czy też wolontariat doraźny (akcyjny). Z kolei podmioty zainteresowane skorzystaniem z pracy wolontariuszy mogą się zgłaszać do koordynatora, który ustala możliwość udzielenia wsparcia, a w przypadku pozytywnej weryfikacji - ustala, którzy wolontariusze będą mogli się owego wsparcia podjąć. Niezależnie od tego koordynator wspiera merytorycznie gminne koła wolontariatu, buduje sieć kontaktów z lokalnymi organizacjami pozarządowymi, prowadzi niezbędną dokumentację;
  • utworzenie gminnego klubu wolontariusza. Jest to element bardzo innowacyjny. Gmina Michałowice uznała bowiem, że choć wolontariusze poprzez swoją pracę realizują swoją chęć pomocy innym, to jednak uzasadnione jest zaoferowanie im czegoś „w zamian". Nie tylko podnosi to atrakcyjność działalności wolontariackiej, lecz również przeciwdziała zjawisku wypalenia. Klub wolontariusza stanowi miejsce cyklicznych spotkań umożliwiających wolontariuszom z jednej strony integrację, a z drugiej - poszerzanie swojej wiedzy, czy otrzymanie wsparcie w samodoskonaleniu. Spotkania w klubie często są organizowane na zasadzie, że starszy wiekiem wolontariusz - specjalista w określonej dziedzinie (np. psycholog) prowadzi spotkanie dla młodszych wolontariuszy (poświęcone np. rozpoznawaniu własnego charakteru). Plan spotkań w ramach klubu wolontariusza jest podawany wcześniej do wiadomości zainteresowanych;
  • utworzenie przy Gminnym Ośrodku Pomocy Społecznej Gminnego Centrum Wolontariatu z własnym zapleczem lokalowym - jako miejsca pracy koordynatora wolontariatu i miejsca spotkań uczestników klubu wolontariusza.

Niezależnie podejmowane są działania promujące wolontariat, w tym poprzez dedykowaną stronę internetową, ulotki, czy artykuły w lokalnych mediach.

Warto dodać, że gmina zadbała o spójny przekaz wizerunkowy - opracowane zostało logo gminnego wolontariatu uwidocznione m.in. na koszulkach (T-shirtach), w które zostali wyposażeni wolontariusze. Dzięki temu społeczeństwo łatwiej dostrzega udział wolontariuszy w poszczególnych przedsięwzięciach.

Od strony formalnej wdrożenie opisanego wyżej systemu składało się z następujących działań:

  1. diagnozy i analizy aktualnej sytuacji w gminie w zakresie możliwości i zapotrzebowania na wolontariat;
  2. uwzględnienia aspektów promocji wolontariatu w gminnej strategii rozwiązywania problemów społecznych;
  3. przyjęcia planu operacyjnego do wyżej wymienionej strategii - gminnego programu aktywności lokalnej na lata 2008-2013 (uchwała nr XVIII/112/2008 Rady Gminy Michałowice z dnia 31 marca 2008 roku);
  4. opracowania w ramach Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej wieloletniego programu wsparcia wolontariatu;
  5. dostosowania organizacyjnego GOPS do realizacji programu, tj. wyłonienia koordynatora, przeszkolenia pracowników, dostosowania organizacji pracy jednostki i zakresu obowiązków poszczególnych pracowników.

Działania w danym roku są przeprowadzane zgodnie z corocznie przyjmowanym planem.

Rezultaty wdrożenia narzędzia

W wyniku konsekwentnie prowadzonej polityki promowania wolontariatu uzyskano obecnie stan „mody na wolontariat". W roku 2012 w poszczególnych przedsięwzięciach brało udział łącznie 66 wolontariuszy (należy podkreślić, że corocznie liczba ta się zwiększa). Ich działania można podzielić na trzy obszary:

  • regularne wsparcie GOPS w realizacji jego zadań (np. usługi opiekuńcze). W tym zakresie uczestniczyło 38 wolontariuszy, w tym 32 na podstawie formalnie zawartego porozumienia. Ze wsparcia skorzystało łącznie 200 klientów pomocy społecznej. Ten obszar działalności umożliwił znaczące poszerzenie zakresu (a jak wskazują analizy - również jakości) usług świadczonych przez GOPS;
  • działania regularne podejmowane poza zakresem pomocy społecznej. Najlepszym przykładem jest tutaj akcja prowadzona wspólnie z Gminną Biblioteką Publiczną. Uczniowie starszych klas lokalnego gimnazjum dyżurują wg ustalonego grafiku w bibliotece służąc nieopłatną pomocą w odrabianiu lekcji uczniom szkoły podstawowej;
  • działania „akcyjne", np. świąteczna zbiórka darów dla osób najuboższych. Podkreślić należy, że skierowanie wolontariuszy do kwestowania w sklepach położonych najbliżej ich miejsca zamieszkania przyniosło spektakularny sukces - zebranie dostatecznej ilości darów już w połowie zaplanowanego na zbiórkę czasu.

W ramach Klubu wolontariusza odbyło się 12 spotkań (przeciętnie jedno w miesiącu); zorganizowany został również Gminny Dzień Wolontariusza.

Oszacowanie nakładów poniesionych na realizacje projektu

Na realizację programu w roku 2011 wydatkowano 18.727 zł, w roku 2012 - 10.091 zł. Koszty te obejmują koszty wynagrodzenia koordynatora wolontariatu oraz prowadzącego klub wolontariusza (umowa cywilnoprawna), zakupu materiałów biurowych i materiałów na spotkania klubu, koszty organizacji Dnia Wolontariusza oraz koszty usług drukarskich. W stosunku do uzyskanego wkładu pracy wolontariuszy jest to kwota znikoma; opisywane rozwiązanie jest zatem bardzo efektywne z ekonomicznego punktu widzenia.

Zasady równości płci

Kobiety i mężczyźni mają zapewniony równy dostęp do działań realizowanych w ramach opisywanej praktyki. Zauważyć jednak należy, że grupa beneficjentów jest zdeterminowana poprzez wykazywanie woli działania na rzecz innych. W realiach gminy Michałowice znacznie większe zainteresowanie działalnością wolontariacką wykazują dziewczęta i kobiety - z tego też względu stanowią one większość osób korzystających z opisywanego rozwiązania.

Współpraca ze społeczeństwem obywatelskim

Istotą projektu jest współpraca ze społeczeństwem obywatelskim i to na różnych polach. W pierwszej kolejności należy wymienić promowanie aktywności społecznej i ułatwianie jej podejmowania. W przypadku młodzieży szkolnej przyczynia się to do podniesienia świadomości obywatelskiej i procentuje w ich przyszłym życiu. Dodatkowo ważnym elementem projektu jest współpraca z lokalnymi organizacjami pozarządowymi i ich wsparcie poprzez działalność wolontariuszy. Zaangażowanie wolontariuszy w dłuższej perspektywie czasu może przełożyć się na ich skłonność do członkostwa w NGOsach.

Zalecenia dla instytucji zainteresowanych replikacją
  • Opisany model wsparcia wolontariatu może być bez większych problemów wdrożony w każdej jednostce samorządu terytorialnego. W zależności od jej wielkości należy jednak dokonać odpowiedniego dostosowania systemu instytucjonalnego (np. poprzez różną formę zatrudnienia - umowa o pracę/umowa cywilnoprawna i różny wymiar czasu pracy koordynatora wolontariatu).
  • Należy zwrócić szczególną uwagę na predyspozycje osobowościowe koordynatora wolontariatu. Optymalnym rozwiązaniem jest zaangażowanie sprawdzonego we wcześniejszych działaniach wolontariusza.
  • Szczególnie ważna jest skuteczna działalność szkolnych kół wolontariatu. Zgodnie ze znanym powiedzeniem „Czym skorupka za młodu nasiąknie, tym na starość trąci" - wdrożenie młodzieży do pracy na rzecz dobra wspólnego procentuje w przyszłości ich chęcią zaangażowania w różne przedsięwzięcia społeczeństwa obywatelskiego.

.:   Skrót i Metryka -> Pełna prezentacja   :.

 Doskonalenie zarządzania usługami publicznymi
i rozwojem w jednostkach samorządu lokalnego
(gminach i powiatach)
 Związek
Miast Polskich
Związek
Gmin Wiejskich RP
Związek
Powiatów Polskich