Strona główna
Usługi społeczne
» Kultura
» Pomoc społeczna
» Oświata
» Ochrona zdrowia
» Sport i rekreacja
Usługi techniczne
Rozwój instytucjonalny
Efektywność energetyczna
Współpraca JST-NGO
Współpraca między JST
Dialog społeczny
SMUP
Mapa Praktyk
Inne bazy danych
Publikacje i dokumenty
Portal jst.org.pl

1.664.975
gości odwiedziło nas
od 1 kwietnia 2008 r.

 Usługi społeczne : Pomoc społeczna
"Bielsko-Biała łączy ludzi" - program przeciw wykluczeniu społecznemu

.:   Skrót i Metryka -> Pełna prezentacja -> Załączniki   :.


Opis sytuacji przed wdrożeniem

Miasto Bielsko-Biała obejmuje obszar o powierzchni 125 km kw., który zamieszkuje około 168 tys. osób, z czego 52,7 proc. stanowią kobiety.  W 2008 roku ze świadczeń pomocy społecznej korzystało w Bielsku Białej 7516 osób, co stanowi 4,26 proc. ogółu mieszkańców miasta. Najczęstsze przyczyny korzystania z publicznej pomocy to długotrwała lub ciężka choroba, niepełnosprawność, bezrobocie, ubóstwo, bezdomność i alkoholizm. Według danych Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego w Katowicach, na koniec 2008 roku w Bielsku Białej było 4431 osób bezrobotnych, z czego połowa to osoby niepracujące ponad 24 miesiące, czyli długotrwale bezrobotne. Szczególnie ta grupa, w większości ludzi bez wykształcenia, a do tego dotkniętych różnorodnymi patologiami społecznymi, narażona jest na ryzyko wykluczenia społecznego. Wyjątkowo zagrożona tym jest dzielnica Wapienica, w której położone są robotnicze osiedla związane z dawnymi zakładami przemysłowymi. Dodatkowym problemem tej dzielnicy jest zlokalizowanie na jej terenie w latach 90. kilku bloków socjalnych, a z drugiej powstawanie na jej obrzeżach osiedli nowych domów, budowanych przez zamożnych mieszkańców Bielska Białej.

Opis ogólnego podejścia i szczegółowych zadań

Podstawowym celem projektu jest ułatwienie osobom zagrożonym wykluczeniem społecznym dostępu do podstawowych usług społecznych w dziedzinach edukacji, zdrowia i kultury. Ma to redukować podstawowy czynnik wykluczenia, jakim jest brak dostępu do tych dóbr oraz podwyższyć pozycję tych osób na rynku pracy.

Osiągnięciu przyjętych w programie zadań służyć ma rozwój form aktywnej integracji poprzez kontrakty socjalne oraz Program Aktywności Lokalnej dla Dzielnicy Wapienica, obejmujące wspieranie zdolności do podjęcia zatrudnienia, poprzez uczestnictwo beneficjentów w klubie integracji społecznej oraz w szkoleniach i kursach. W ramach programu realizowane są też usługi o charakterze edukacyjnym, zdrowotnym i społecznym, których celem jest wsparcie mobilności na rynku pracy, pozwalające na przezwyciężenie indywidualnych barier w powrocie na rynek pracy oraz upowszechnienie aktywnej integracji i pracy socjalnej.

Realizacja Programu zmierza do:

  • nabycia lub zwiększenia przez osoby zagrożone wykluczeniem społecznym kwalifikacji zawodowych i kompetencji społecznych,
  • łagodzenia skutków ubóstwa oraz patologii społecznej poprzez udział w zajęciach aktywizacji zdrowotnej,
  • poprawy warunków socjalnych osób zagrożonych wykluczeniem społecznym,
  • integracji społeczności dzielnicy Wapienica

Działania realizowane poprzez promocję usług socjalnych i upowszechnianie pracy socjalnej przyczynić się mają do integracji osób zagrożonych wykluczeniem społecznym ze społecznością miasta Bielska-Białej oraz do łagodzenia negatywnych skutków wykluczenia społecznego, takich jak: ubóstwo, przestępczość, patologie społeczne, przemoc itp.

Realizacja projektu

Pierwszą edycję programu w 2008 roku rozpoczęło 313, a ukończyło 240 osób (58 uczestników przerwało udział w programie). Piętnastu uczestników pierwszej edycji zostało wytypowanych do kontynuacji wybranych działań, które mają jeszcze bardziej wzmocnić ich szanse na rynku pracy (np. udział w dodatkowym kursie). Uczestnicy programu zostali wytypowani przez pracowników MOPS spośród osób korzystających z pomocy społecznej, zagrożonych wykluczeniem społecznym, ale rokujących nadzieje na poprawę swego statusu.

Kontraktami socjalnymi w ramach pierwszej edycji programu  objęto 205 beneficjentów. Programem Aktywności Lokalnej dla Dzielnicy Wapienica objętych było 64 beneficjentów. Jego celem jest aktywizowanie zagrożonych wykluczeniem mieszkańców tej zaniedbanej dzielnicy do pracy i samodzielnego rozwiązywania swoich problemów. Z każdą z tych osób zawarta została umowa oraz przyjęty został dla niej indywidualny program i ścieżka rozwoju zawodowego.

Dla uczestników programu zostały sporządzone indywidualne ścieżki kompetencji zawodowych.  Zorganizowano dla nich 22 szkolenia i kursy (w sumie  2650 godz. zajęć).

W pierwszej edycji programu były to m.in.

  • kursy języków obcych (angielskiego, migowego, niemieckiego, rosyjskiego, włoskiego);
  • kurs grafiki komputerowej;
  • kurs księgowości komputerowej;
  • kurs pierwszej pomocy medycznej;
  • kurs rękodzieła artystycznego z małą przedsiębiorczością;
  • kurs pracownika ochrony (1 stopień);
  • kurs spawacza rur miedzianych.

Dobór  uczestników poszczególnych szkoleń odbywał się na podstawie ustaleń z doradcą zawodowym oraz w nawiązaniu do konkretnych potrzeb napływających z lokalnego rynku pracy. Jedna z uczestniczek uczęszczała do Liceum Ogólnokształcącego dla Dorosłych - pracownik socjalny programu zdiagnozował jej możliwości i zmotywował tę osobę do uzupełnienia wykształcenia.

Uczestnicy programu brali udział w następujących działaniach:

  • 40 osób ukończyło program readaptacji społecznej i zawodowej w ramach Klubu Integracji Społecznej w Bielsku-Białej. Były to realizowane na podstawie ustawy o zatrudnieniu socjalnym treningi społeczne mające pomóc uczestnikom w rozwiązywaniu ich indywidualnych problemów oraz dostarczyć im wsparcia niezbędnego do poszukiwania pracy
  • 46 osób ukończyło cykl terapii psychologicznej, rodzinnej lub psychospołecznej
  • 48 osób ukończyło treningi kompetencji i umiejętności społecznych, które mają ich przygotowywać do kontaktów z pracodawcami (rozmowa kwalifikacyjna, pisanie CV, odpowiedni wygląd itp., ale także relacje społeczne, z rodziną.
  • 100 osób skorzystało z doradztwa psychologa i prawnika
  • 16 osób uczestniczyło w spotkaniach w ramach grup samopomocowych, których celem jest grupowa praca, z udziałem trenera, z osobami z podobnym problemem (np. młodzież lub kobiety - ofiary przemocy). Realizowane to było na początku lub w trakcie innych oddziaływań przygotowujących do wejścia na rynek pracy
  • 38 dzieci skorzystało z zajęć prowadzonych w ramach programu w świetlicach środowiskowych, co stanowiło dodatkowe wsparcie dla osób realizujących poszczególne elementy programu. Przy okazji możliwe było rozpoznawanie problemów i deficytów dzieci oraz ewentualne podjęcie odpowiednich działań na ich rzecz

Ważnym elementem programu są imprezy integracyjne - kulturalne, sportowe itd. -  w Wapienicy, których celem jest aktywizowanie całego środowiska oraz niwelowanie podziałów na lepszą i gorszą część tej dzielnicy. Imprezy sportowe, mające przyciągać zaniedbaną młodzież do sportu,  organizowane są w partnerstwie z klubem sportowym LKS Zapora. Uczestniczy w nich systematycznie ponad 200 osób. Imprezy kulturalne, typu „Dzień Wapienicy", różne imprezy okolicznościowe, kiermasze, konkursy dla dzieci, organizowane są we współpracy z dzielnicowym domem kultury, szkołami, przedszkolami.

W drugiej edycji programu, której realizację rozpoczęto w 2009 roku, do udziału w nim wytypowano 128 osób w wieku aktywności zawodowej, korzystających ze świadczeń pomocy społecznej. Pięćdziesiąt z nich to osoby bezrobotne (w tym 21 długotrwale), a 78 to osoby nieaktywne zawodowo (w tym 56 uczących się). Kontrakty socjalne zawarto z 72 osobami, a Programem Aktywności Lokalnej dla Dzielnicy Wapienica objętych zostało 64 osób. Dla uczestników programu przygotowany został podobny zestaw działań jak w pierwszej edycji, podobnie też szkolenia i kursy zawodowe organizowane były z uwzględnieniem sporządzonych dla każdego z nich indywidualnych ścieżek kompetencji zawodowych. W drugiej edycji programu także w dzielnicy Sródmieście były realizowane podobne przedsięwzięcia jak w Wapienicy, ale z większym naciskiem na kulturę.

Do realizacji projektu zaangażowanych zostało 8 pracowników socjalnych spośród zatrudnionych w MOPS w Bielsku-Białej. Sześciu z nich realizowało kontrakty socjalne zawarte dla prowadzenia aktywnej integracji, a dwóch Program Aktywności Lokalnej dla dzielnicy Wapienica. W siedzibie MOPS utworzono biuro projektu, w którym pracowało na pełnych etatach kierownik oraz asystent kierownika. Ponadto powstało dwuosobowe biuro koordynatorów ds. aktywnej integracji, a do zarządzania Programem Aktywności Lokalnej dla Dzielnicy Wapienica zaangażowany został dodatkowy koordynator. Do rozliczania finansowego projektu zatrudniony został na pełny etat specjalista ds. obsługi finansowej. Zadaniem tego zespołu było wyselekcjonowanie ludzi, którzy mają być objęci programem, rozpoznanie ich najważniejszych problemów, postawienie diagnozy, określenie potrzeb do zaspokojenia, a następnie realizacja kolejnych etapów programu.

Promocja projektu prowadzona była m.in. przy pomocy strony internetowej na domenie http://www.zaradni.eu/, redagowanej przez profesjonalną dziennikarkę, która redaguje także drukowany periodyk o dzielnicy Wapienica - docelowo

Rezultaty wdrożenia narzędzia

Realizacja projektu spowodowała, że po pierwszej jego edycji 19 uczestników podjęło stałą pracę. Działania realizowane w ramach projektu przynoszą też szereg efektów „miękkich". Obok wzmacniania motywacji klientów pomocy społecznej do pracy i samodzielnego radzenia sobie ze swoimi problemami, ma miejsce ważna zmiana w postrzeganiu instytucji pomocy społecznej. - MOPS nie jest już odbierany tylko jako instytucja wypłacająca zasiłki, ale także jako miejsce, w którym wsparcie mogą znaleźć też osoby, które maja inne problemy, jak np. przemoc w rodzinie czy trudności z adaptacją na rynku pracy - mówi Artur Kulas, kierownik projektu. Jego zdaniem poprawie wizerunku MOPS w społeczeństwie służy także budowanie koalicji pomiędzy różnymi instytucjami, np. kulturalnymi, sportowymi, które wciągane są do pracy nad tym programem. To się odbywa w dużym stopniu nieoficjalnie, bez pism i zbędnej biurokracji.

Oszacowanie nakładów poniesionych na realizacje projektu

Całkowita wartość projektu w przypadku pierwszej edycji to 1 895 725 zł, a w drugiej edycji 1 902 221 zł, z czego 1020 tys. zostało wydane w 2009 roku, a 883 tys. w 2010 r.

Zasady równości płci
Program spełnia standardy wynikające z zasad równości płci. W procesie rekrutacji jego uczestników przestrzegana jest zasada równego dostępu kobiet i mężczyzn do organizowanych w jego ramach przedsięwzięć. W praktyce wśród uczestników programu przeważają kobiety, co jest skutkiem ich trudniejszej sytuacji na lokalnym rynku pracy. Pierwszą jego edycję ukończyły 163 kobiety i 77 mężczyzn. Jeszcze większa przewaga kobiet miała miejsce w przypadku programu readaptacji społecznej i zawodowej prowadzonej w ramach Klubu Integracji Społecznej, który ukończyło 38 kobiet i tylko dwóch mężczyzn. Z kolei na 48 uczestników treningów umiejętności społecznych, którzy je ukończyli i uzyskali certyfikaty, 33 osoby to były kobiety, a 15 to mężczyźni.
Współpraca ze społeczeństwem obywatelskim

Istotnym elementem realizacji programu jest współdziałanie z lokalnymi instytucjami i organizacjami pozarządowymi. Szczególnie ma to miejsce w przypadku Programu Aktywności Lokalnej dla Dzielnicy Wapienica oraz prowadzonych w drugiej edycji programu podobnych przedsięwzięć na terenie dzielnicy Śródmieście. Zespół realizujący program współpracuje ze stowarzyszeniami społecznymi i klubami sportowymi, do planowania działań angażuje też lokalnych liderów. Projekty przedsięwzięć adresowanych do konkretnych osiedli omawiane są na spotkaniach z ich mieszkańcami.

Zalecenia dla instytucji zainteresowanych replikacją

Zdaniem pracowników bielskiego MOPS zaangażowanych w realizację projektu „Bielsko Biała łączy ludzi" warto wyodrębnić do tego celu specjalny zespół projektowy obejmujący pracowników socjalnych  i koordynatorów poszczególnych przedsięwzięć.  Łatwiej wtedy przygotowuje się projekt, szybciej podejmuje się decyzje.
Warto przy jego projektowaniu i realizacji współpracować z innymi instytucjami i organizacjami pozarządowymi i organizować projekty partnerskie z innymi podmiotami (np. z klubem sportowym).

Sferę zainteresowania projektu należy traktować szeroko, nie sprowadzać go tylko do problemów socjalnych. - Nie tylko ubóstwo jest problemem osób, które wytypowaliśmy do udziału w projekcie - mówi Dariusz Czupryna, koordynator Programu Aktywności Lokalnej Wapienica. I dodaje, że na początku trzeba opracować dobrą diagnozę sytuacji i problemów danej grupy. Jego zdaniem, realizując taki projekt zauważa się problemy, których MOPS  ze względu na  ilość swojej codziennej pracy i różnorodne obowiązki administracyjne, nie ma szansy zauważyć.

W kolejnych edycjach programu trzeba modyfikować trochę grupę docelową. Np. I edycja bielskiego programu nie obejmowała ludzi młodych (15 - 25 lat) jako grupy zagrożonej wykluczeniem społecznym. W roku 2009 stworzona została taka grupa. - W przyszłości będziemy też chcieli szukać jakiegoś pomysłu dla osób starszych - mówi Artur Kulas.

Jego zadaniem warto wydłużać niektóre działania, bowiem rok oddziaływań w ramach  programu czasem nie wystarcza. - Niektóre treningi psychologiczne powinny trwać dłużej, w przypadku niektórych osób być może nawet prowadzone powinno być permanentne oddziaływanie, nawet po znalezieniu przez nie pracy. Jeśli przygotujemy diagnozę, potem zorganizujemy wsparcie i zawrzemy z taką osoba kontrakt, to te wszystkie etapy wymagają czasu i bywa, że przewidziany w programie rok to za mało na osiągnięcie docelowego modelu, czyli usamodzielnienia się beneficjenta - mówi Kulas.

Zdaniem zespołu realizującego bielski program, kontrakty socjalne sprawdzają się jako narzędzie aktywnej integracji. Uważają oni jednak, że są one za bardzo sformalizowane, za dużo w nich biurokracji. Zamiast jednolitego „urzędowego" wzorca, kontrakt powinien mieć formę bardziej otwartą, pozwalającą pracownikowi socjalnemu na dostosowanie jego zawartości do konkretnej osoby i warunków, w jakich ona funkcjonuje. Jeśli umiejętnie znajdzie się kompromis pomiędzy wizją pracownika socjalnego i wizją rodziny lub osoby, to można osiągnąć pewne efekty.

.:   Skrót i Metryka -> Pełna prezentacja -> Załączniki   :.

Wsparcie udzielone
przez Norwegię
poprzez dofinansowanie
ze środków
Norweskiego Mechanizmu
Finansowego
Związek
Miast Polskich
Związek
Gmin Wiejskich RP
Związek
Powiatów Polskich
Norweski Związek
Władz Lokalnych
i Regionalnych