Strona główna
Usługi społeczne
Usługi techniczne
» Transport
» Gospodarka mieszkaniowa
» Gospodarka komunalna
Rozwój instytucjonalny
Efektywność energetyczna
Współpraca JST-NGO
Współpraca między JST
Dialog społeczny
SMUP
Mapa Praktyk
Inne bazy danych
Publikacje i dokumenty
Portal jst.org.pl

1.664.983
gości odwiedziło nas
od 1 kwietnia 2008 r.

 Usługi techniczne : Gospodarka komunalna
System zarządzania energią w Bielsku - Białej

.:   Skrót i Metryka -> Pełna prezentacja -> Załączniki   :.


Opis sytuacji przed wdrożeniem

Działania mające na celu oszczędne wykorzystanie energii w obiektach publicznych w Bielsku – Białej podejmowane były przez zespół specjalistów pracujący w ramach Biura Zarządzania Energią już od 1997 roku. Początkowo pracował on,  na stworzonych doraźnie arkuszach kalkulacyjnych do analizy danych, wykorzystując dane, najczęściej uproszczone i zagregowane. Źródłem informacji były ankiety rozsyłane do administratorów budynków (obecnie analizowana jest już każda analityczna informacja o kosztach – pochodząca z bieżących faktur). Uzyskane wówczas rezultaty były niedokładne, obarczone licznymi błędami. Niezwykle trudne było więc wnioskowanie, możliwe jedynie z dużym przybliżeniem, a o zastosowaniu precyzyjnych i skutecznych działań, mających na celu zwiększenie efektywności energetycznej monitorowanych budynków, nie było w zasadzie mowy. Sytuacja zmieniła się radykalnie od czasu wdrażania, począwszy od 2005 roku, jednorodnego systemu zarządzania energią.

Opis ogólnego podejścia i szczegółowych zadań

Integracja problematyki i sukcesywne wdrażanie kolejnych elementów zarządzania energią w Bielsku-Białej ma swoje źródło w skutecznie zrealizowanych działaniach organizacyjnych i zarządczych.

W grupie działań organizacyjnych należy wymienić:

- utworzenie wyspecjalizowanej komórki w Urzędzie Miasta, odpowiedzialnej za zarządzanie energią w zasobach komunalnych - Biuro Zarządzania Energią

- zgromadzenie profesjonalnej grupy specjalistów w BZE i wyznaczenie lidera tej grupy, odpowiedzialnego za opracowanie i wdrożenie nowoczesnego systemu zarządzania energią w gminie; zadanie to powierzono Pełnomocnikowi Prezydenta Miasta ds. Zarządzania Energią, obecnie funkcję tę pełni, będąc jednocześnie kierownikiem BZE, pan Piotr Sołtysek.

Do działań zarządczych, podjętych przez gminę należą z kolei:

- uchwały Rady Miasta i Zarządzenia Prezydenta, wspierające – wraz z opracowana strategią rozwoju – politykę energetyczną miasta;

- opracowanie założeń, utworzenie i praktyczne wdrożenie w Biurze Zarządzania Energią jednorodnego systemu zarządzania energią budynków gminnych;

- sukcesywny, permanentny rozwój systemu w BZE (w latach 2006 – 2008 objęto nim 39 miejskich budynków oświatowych; dalsze budynki stopniowo obejmowane są działaniem systemu, na dzień dzisiejszy jest ich już 130); 

System zarządzania energią obejmuje:

- analizy i monitorowanie energetycznego stanu obiektów- opiniowanie pod względem energetycznym remontów i inwestycji gminnych-  nadzór nad umowami między administracją obiektów a dostawcami energii -  pomoc administracji obiektów w oszczędnym użytkowaniu energii

-  nadzór nad bieżącą eksploatacją urządzeń energetycznych obiektów

Warto zwrócić uwagę na: monitoring energetyczny obiektów gminy. Stała obserwacja zużycia energii jest prowadzona po to, by móc uzyskać dane do podjęcia konkretnych działań w celu zmniejszenia zużycia energii, przy jednoczesnym zachowaniu odpowiedniego poziomu komfortu użytkowania obiektu.

Pierwszym etapem monitoringu jest oczywiście zebranie niezbędnych informacji. Służą temu regularne wizytacje budynków, rejestracja i kontrola faktur, a także umów energetycznych zawieranych przez administratorów, okresowe weryfikacje cenników dostawców, zbieranie danych „meteo” itp. Podczas wizytacji obiektów przeprowadza się serie pomiarów, stosując typowe urządzenia pomiarowe do określenia danych temperatury, wilgotności, parametrów wentylacji, a także zasilania elektrycznego, ze szczególnym uwzględnieniem wydajności i jakości. Zebrane dane wpisywane są następnie ręcznie do „serca” systemu, którym jest centralna baza danych energetycznych o budynkach gminy. Jest to w przypadku gminy Bielsko – Biała wykonana w tym celu autorska aplikacja „BEN2005”, dedykowana właśnie dla potrzeb systemu.

Dla potrzeb programu uporządkowano i zagregowano niezbędne informacje, które wprowadzane są już bezpośrednio do aplikacji BEN2005. Są to przede wszystkim:

      1. Dane o analizowanym obiekcie: (załącznik nr 1 i 2)
- dane ogólne o budynku;- dane o użytkowaniu budynku;
- dane techniczne budynku (także dokumentacja fotograficzna);
- dane na temat remontów budynku

     2. Dane dotyczące mediów: (załącznik nr 3 i 4)
- dane o licznikach mediów dla budynku;
- dane o zużyciu mediów (rocznie/miesięcznie);
- cenniki dostawców mediów.

     3. Dane pomocnicze: (załącznik nr 5)
- dane meteorologiczne;
- dane o poziomie inflacji.

     4. Dane o miejskim systemie energetycznym:
- dane adresowe wszystkich budynków w terenie,
- dane o rocznym zużyciu mediów dla wszystkich budynków,
- dane n/t kierunków rozwoju sieci. 

Kolejnym etapem działania systemu jest obróbka informacji w BEN2005 (obliczanie wskaźników energetycznych), formułowanie „zapytań” (np. oblicz średnie zużycie gazu na m2 powierzchni przedszkoli w danym roku itp), analizowanie wyników (obliczenia komputerowe, rankingi, porównania) i wnioskowanie. Odpowiednie, dedykowane raporty, które może wygenerować operator aplikacji, umożliwiają ustalenie prawidłowej mocy zamówionej dla danego obiektu, porównywanie właściwości energetycznych budynków między sobą, badanie poprawności działania automatyki sterującej itp. (załącznik nr 6)

 

Konsekwencją i efektem tych działań jest uzyskanie wiarygodnych informacji będących podstawą podejmowania szczegółowych wniosków i decyzji. Formułowane są porady, opinie i zalecenia, kierowane następnie do personelu administrującego obiektami, mobilizując go do działań oszczędnościowych. Ponadto opiniowane są plany, a w ich następstwie działania remontowo – inwestycyjne. Personel administrujący, dzięki opiniom monitorującego, wie czego, z punktu widzenia oszczędnej eksploatacji, może spodziewać się po działaniach remontowych, termomodernizacyjnych czy tym podobnych inwestycjach.Także służby remontowo-inwestycyjne oraz projektanci otrzymują wytyczne, gwarantujące wysoką efektywność energetyczną po wykonaniu.

W ramach sytemu wydzielono dwa pilotażowe obiekty i objęto je szczegółowymi działaniami monitorującymi.

Pierwszym jest basen miejski „Troclik”, który  został objęty specjalnym systemem pomiarów. Odczyty tu prowadzi się tu dwa razy w ciągu doby. Agregowanie i analizę danych wspomaga dedykowany arkusz kalkulacyjny. Raz w miesiącu następuje wysyłka odczytów do centralnej aplikacji i analiza wyników. Monitoring, który rozpoczęto w czerwcu 2006 roku, trwa do dnia dzisiejszego. Pozwoliło to na optymalizację parametrów automatyki sterującej ogrzewaniem, zwiększenie wydajności elektrycznej urządzeń i ustalenie prawidłowej mocy zamawianej dla tego obiektu.

 

Drugim modelowym obiektem monitoringu jest Szkoła Podstawowa nr 37 w Bielsku-Białej. W tym przypadku od 2008 roku prowadzone są próby monitoringu ze zdalnym odczytem godzinowym i transmisją odczytów przez Internet, do centralnej bazy. Pilotaż ten może to doprowadzić w przyszłości do ewolucji całego systemu, z zastosowaniem baz rozproszonych i zdalnej agregacji danych. Wymaga to jednak od gminy znacznych nakładów finansowych, choć wydaje się, że nawet poglądowe studium wykonalności zadania może potwierdzić ich zwrot w krótkim okresie czasu.

Rezultaty wdrożenia narzędzia

Efektem wdrożenia  systemu zarządzania energią są oczywiście wymierne oszczędności budżetowe. W 2008 roku, w porównaniu do lat poprzednich uzyskano wymierną oszczędność energii (analizowaną tylko dla 39 miejskich budynków oświatowych) o 3 281 MWh. Zmniejszenie kosztów eksploatacji budynków nastąpiło dzięki danym uzyskanym z systemu informatycznego. Umożliwiło to weryfikację umów z dostawcami mediów energetycznych, optymalizację parametrów automatyki sterującej ogrzewaniem, zmianę zachowań użytkowników energii w budynkach, weryfikację różnych decyzji inwestycyjnych pod kątem opłacalności energetycznej, zmniejszenie awaryjności urządzeń, a także poprawę efektywności działań nadzoru bezpośredniego. Działania te zostały wzmocnione decyzjami inwestycyjnymi w zakresie termomodernizacji (np. wymiany okien, docieplenia ścian czy modernizacje instalacji grzewczych).

Nie do przecenienia są jednak rezultaty edukacyjne, podnoszące poziom świadomości eko-energetycznej w gminie. Osiągnięto to poprzez bezpośrednie kontakty specjalistów BZE z personelem i administracją budynków, inspirując motywację tych ostatnich do faktycznego oszczędzania energii. W ten właśnie sposób uzyskują oni wiedzę na temat wpływu różnych urządzeń technicznych, a także konkretnych zachowań ich użytkowników na zmniejszenie zużycia energii.

Wymierne rezultaty osiągnięto również w wyniku monitoringu basenu „Troclik”. Podjęte tam działania spowodowały uzyskanie oszczędności w zużyciu energii na poziomie 250.000 zł w stosunku rocznym.

 Warto podkreślić, że dzięki wdrożeniu systemu zarządzania energią, uzyskano wymierne korzyści w dwóch płaszczyznach:
  • realnych zysków dla budżetu gminy (mniejszych wydatków), które wynikają z obniżenia zużycia energii w obiektach i strukturach komunalnych;
  • edukacyjnej i wizerunkowej, promując przykład dla innych odbiorców, nie należących do strefy komunalnej, lecz zlokalizowanych na terenie miasta, jak należy organizować i usprawniać gospodarkę energetyczną dla uzyskania poprawy efektywności wykorzystania energii.
Zasady równości płci

Projekt ten jest projektem neutralnym, nie naruszającym zasad równości w dostępie kobiet i mężczyzn do usług publicznych. Efektywność energetyczna, jako sfera usług technicznych, służy całemu społeczeństwu. Rezultaty wdrożenia usługi poprawiają sytuację i jakość życia wszystkich mieszkańców gminy, bez względu na płeć, ani jakikolwiek inny aspekt życia społecznego.

Współpraca ze społeczeństwem obywatelskim

Ze względu na specyfikę usługi, nie występuje wprost przy jej realizacji sformalizowana współpraca z organizacjami społecznymi i społecznościami lokalnymi. Bezcenną okazuje się jednak współpraca mająca charakter pośredni i nieformalny, w ramach którego gmina dociera do społeczeństwa z przesłaniem edukacyjnym potrzeby ochrony klimatu i oszczędności energii.

Warto również podkreślić, że Bielsko – Biała aktywnie uczestniczy w pracach Stowarzyszenia Gmin Polska Sieć „Energie Cités”. Prezesem Zarządu tego stowarzyszenia jest Zbigniew Michniowski Zastępca Prezydenta Miasta Bielsko - Biała. Celem stowarzyszenie jest pomoc gminom w wykorzystywaniu funduszy strukturalnych, promocja energii odnawialnej, działania mające na celu efektywne wykorzystanie energii i ochronę klimatu. Bielsko – Biała przystąpiła również do „POROZUMIENIA BURMISTRZÓW - europejska inicjatywa ochrony klimatu”. Celem porozumienia przekroczenia celu energetycznego Unii Europejskiej, jakim jest ograniczenie emisji CO2 o 20% do 2020 roku. Dla Polski, ze względu na strukturę gospodarki, obniżono to kryterium do 15%. Mimo wszystko sygnatariusze porozumienia stoją przed nie lada wyzwaniem.

Czyste powietrze, troska o klimat, ekologiczne źródła energii, mniejsze jej zużycie, czyli też mniejsze opłaty, to z pewnością cele, które służą poprawie komfortu życia wszystkich mieszkańców gminy. Działania edukacyjne podejmowane w ramach systemu zapewniają bezpośrednie zaangażowanie mieszkańców w realizację tych działań. Stąd też poprawa efektywności energetycznej budynków, w których żyją i pracują, służy per saldo nie tylko budżetowi gminy, ale bezpośrednio jej mieszkańcom.

Zalecenia dla instytucji zainteresowanych replikacją

Budując i wdrażając jednorodny system zarządzania energią warto skorzystać z doświadczeń Bielska-Białej, która proces ten pokonywała stopniowo. Najpierw objęto monitoringiem wybrane 39 budynków oświatowych, dla których zebrano w latach 2006 – 2007 kompleksowe dane. Równocześnie stworzono dedykowany system informatyczny, umożliwiający ich łatwą analizę, dokonanie niezbędnych obliczeń i porównań.

Oczywiście, podjęcie konkretnych działań było możliwe dopiero po zdecydowaniu się na przyjęcie jasnych rozwiązań organizacyjnych. Konieczne okazało się wydanie odpowiedniego Zarządzenia Prezydenta Miasta o obowiązku przekazywania danych do Biura Zarządzania Energią. Wcześniej korzystano tylko z ankiet, które wypełniane były przez administratorów budynków często intuicyjne, a realnie niezgodnie ze stanem faktycznym.

 Skuteczna replikacja działań wymagałaby więc między innymi:

- wyznaczenia organu realizującego zadanie, który określi, nadzoruje i rozliczy wybrane do optymalizacji działania zarządcze; w przypadku Bielska Białej jest to utworzone Biuro Zarządzania Energią kierowane przez Pełnomocnika Prezydenta Miasta do spraw Zarządzania Energią mgr inż. Piotra Sołtyska, od którego pochodzą przedstawione informacje

- stworzenia odpowiedniego narzędzia – dedykowanego systemu informatycznego, niekoniecznie od razu zintegrowanego i rozproszonego (Internet);

- opracowanie jasnej instrukcji obiegu dokumentów źródłowych (faktur, umów, wyników pomiarów), nałożenia na administratorów budynków obowiązku przekazywania tych informacji i kopii dokumentów do organu realizującego zadanie.

 

W każdym przypadku budowa  zintegrowanego systemu zarządzania jest dużym wyzwaniem dla samorządu. Wydaje się jednak, że budowanie go metodą „małych kroków” za wzorem Bielska-Białej, jest w zasięgu każdej gminy, która zamierza poprawić swoją efektywność energetyczną, pod warunkiem, że nie zabraknie w tych działaniach niezbędnej determinacji i liderów, których warto w swojej lokalnej ojczyźnie odkryć i do śmiałych, innowacyjnych działań po prostu zainspirować.

 

.:   Skrót i Metryka -> Pełna prezentacja -> Załączniki   :.

Wsparcie udzielone
przez Norwegię
poprzez dofinansowanie
ze środków
Norweskiego Mechanizmu
Finansowego
Związek
Miast Polskich
Związek
Gmin Wiejskich RP
Związek
Powiatów Polskich
Norweski Związek
Władz Lokalnych
i Regionalnych