Kotłownie miejskie zarządzane są w Poddębicach przez Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych Sp. z o.o. Do 2003 roku było ich sześć. Wyposażono je w kotły węglowe z paleniskiem rusztowym, z narzutem ręcznym. Pracowały więc z niską sprawnością i znacznymi stratami paleniskowymi. Urządzenia kotłowni były niedostosowane do współpracy z instalacją centralnego ogrzewania, wyposażoną w zawory termostatyczne. Również stopień automatyzacji pracy ówczesnych kotłowni był niski. Taka sytuacja wiązała się, co zrozumiałe, z wydzielaniem znacznych ilości zanieczyszczeń w postaci dymu i popiołu, uciążliwymi warunkami pracy obsługi, a także dużymi kosztami konserwacji, remontów i utrzymania instalacji. Istniejące w tamtym okresie kotłownie - w znacznym stopniu wyeksploatowane - nie były w stanie sprostać wymaganiom technicznym, określonym dla źródeł ciepła (załącznik nr 2).

Samorząd miasta Poddębice postanowił zrealizować niezbędne inwestycje dotyczące modernizacji kotłowni miejskich, sieci cieplnej, termomodernizacji budynków, a także montażu instalacji solarnych. Planowano osiągnięcie efektu ekologicznego, energetycznego i ekonomicznego. Słusznie przyjęto, że skupienie się tylko na źródłach ciepła i sieci przesyłowej nie da spodziewanego rezultatu. Konieczne okazało się przeprowadzenie termomodernizacji budynków, ale nie tylko tych, które należały do gminy. Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych Sp. z o.o., zarządzające miejskimi kotłowniami, zrealizowało pierwsze przedsięwzięcie razem ze spółdzielnią mieszkaniową. W kolejnych uczestniczyła już gmina i poddębickie wspólnoty mieszkaniowe. Wspólne działanie umożliwiło pozyskanie środków finansowych z dotacji i pożyczek, do których zwłaszcza wspólnoty mieszkaniowe nie miałyby szans dostępu.

Działania podjęto zgodnie z przyjętym przez gminę „Projektem założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe gminy Poddębice" (załącznik nr 3) i realizowano w korelacji z późniejszym „Planem Rozwoju Lokalnego Gminy Poddębice na lata 2008 - 2015" (załącznik nr 4). Już w pierwszym z dokumentów określono, że niezbędne jest opracowanie spójnego planu modernizacji i rozbudowy systemu grzewczego zapewniającego:

• pełne pokrycie zapotrzebowania odbiorców,
• eliminację przestarzałych technicznie i uciążliwych dla środowiska źródeł ciepła,
• dostosowanie działań modernizacyjnych w energetyce do postępujących procesów termomodernizacyjnych w budynkach indywidualnych,
• koordynację i optymalizację działań pomiędzy poszczególnymi nośnikami energii - gazem i energią elektryczną,
• wybór najefektywniejszych ekonomicznie rozwiązań,
• spełnienie wymogów poprawy stanu środowiska naturalnego priorytetowych dla regionu rolniczego i turystycznego.

Inwestycję zrealizowano w dwóch etapach. Pierwszym projektem była termomodernizacja osiedla „Północ", realizowana w latach 2002 - 2005.

To właśnie jej zakresie:

• zlikwidowano trzy źródła ciepła, opalane węglem miejskie kotłownie o łącznej mocy 6,8 MW, zastąpiono je wybudowaną kotłownią gazową o mocy 3,36 MW (załącznik nr 5),
• zmodernizowano węzły cieplne,
• wykonano kanał spinający węzły w technologii rur preizolowanych o długości 443 mb,
• zmodernizowano dystrybucyjne sieci cieplne - sieci czteroprzewodowe wykonane w technologii rur preizolowanych o łącznej długość 1572 mb (załącznik nr 6),
• wykonano instalacje słoneczne o powierzchni kolektorów 1 287 m2 (załącznik nr 7),
• wykonano termomodernizację 23 budynków mieszkalnych,
• zmodernizowano wewnętrzne instalacje centralnego ogrzewania,
• wymieniono 73 szt. drzwi zewnętrznych,
• ocieplono ściany zewnętrzne o pow. 18 796 m2,
• wymieniono stolarkę okienną o pow. 6 276 m2.

Inwestycja kosztowała 9 531 803 zł. Trzeba podkreślić, że dzięki właściwej organizacji finansowania projektu, uzyskano na jego realizację 1 470 000 zł z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie, 1 791 006 zł z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Łodzi a 2 774 130 zł z dotacji EkoFunduszu w Warszawie. Resztę wyłożyła spółdzielnia mieszkaniowa i PUK Sp. z o.o.  w Poddębicach (szczegóły - załącznik nr 8).

Drugim projektem zrealizowanym na terenie Poddębic była „Modernizacja systemu grzewczego i termomodernizacja budynków na terenie miasta Poddębice w latach 2006 - 2008".

W zakres inwestycji wchodziła:

1. Termomodernizacja:

• 12 budynków mieszkalnych Wspólnot Mieszkaniowych,
• 13 budynków mieszkalnych Spółdzielni Mieszkaniowej,
• 7 obiektów użyteczności publicznej,
• 2 budynków mieszkalnych stanowiących własność gminy.

2. Modernizacja dwóch kotłowni (węglowej - przy ulicy Cichej 4 oraz gazowej - przy ulicy Zielonej 14) na kotłownie wykorzystujące biomasę w postaci brykietów ze słomy (załącznik nr 9).
3. Modernizacja sieci cieplnej o długości 3, 5 km.
4. Montaż 325 kolektorów słonecznych o łącznej pow. 580 m2.

Tym razem partnerami przy realizacji inwestycji, oprócz spółdzielni mieszkaniowej i PUK Sp. z o.o., była gmina Poddębice i wspólnoty mieszkaniowe. Inwestycja kosztowała 17.432.000 zł i sfinansowano ją podobnie jak poprzednią ze środków NFOŚIGW w kwocie 387 687 zł, WFOŚIGW w kwocie 2 903 000 zł, Fundacji EkoFundusz w kwocie 7.322.218 zł, kredytu z premią termomodernizacyjną BISE w kwocie 4.647.377 zł i środków własnych wszystkich zainteresowanych podmiotów (szczegóły - załącznik nr 10). Trzeba podkreślić, że rolę koordynatora działań inwestycyjnych dla wspólnot mieszkaniowych pełniło Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych Sp. z o.o.

Działania podjęte przez gminę, spółdzielnie mieszkaniowe i wspólnoty stały się impulsem do podobnych inwestycji w Poddębicach. Idąc za przykładem miasta również samorząd powiatowy zamontował na swoich budynkach instalacje słoneczne:

• na budynku Internatu Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych - 78 szt. o pow. 135 m² (załącznik nr 11),
• na budynku Szpitala Powiatowego - 149 szt. o pow. 235 m². (załącznik nr 12).

Łącznie na terenie miasta Poddębice mamy więc do czynienia z jedną z największych instalacji solarnych w Polsce - 1267 sztuk o powierzchni 2 270 m².

Rezultaty zrealizowanych w Poddębicach inwestycji można rozpatrywać na trzech płaszczyznach: ekologicznej, energetycznej i ekonomicznej.

Znaczącym efektem ekologicznym jest osiągnięcie, już w przypadku pierwszego projektu,  redukcję zanieczyszczeń emitowanych przez trzy lokalne kotłownie węglowe:

• dwutlenku siarki o 100%,
• dwutlenku węgla o 83,57%,
• pyłów o 100%,
• tlenku azotu o 90,99%.

Z kolei w przypadku drugiego projektu, w którym kotłownie, węglową i gazową - zastąpiono kotłownią na biomasę, spowodowało to w efekcie redukcję:

• dwutlenku siarki o 91,7%,
• tlenku węgla o 100%,
• dwutlenku węgla o 98%,
• tlenku azotu o 14,5%,
• pyłów o 96,3%.

Szczegółowe dane zaprezentowano w załączniku nr 13.

Efekty energetyczne oszacowano dla pierwszego przedsięwzięcia. Jego realizacja spowodowała zmniejszenie mocy cieplnej źródła ciepła z 6,8 MW do 3,36 MW co w konsekwencji pozwoliło zmniejszyć zużycie ciepła o 7942 GJ. Średnie zużycie w GJ na m² p.u. spadło z 0,393 do 0,269. Wiążą się z tym bezpośrednio uzyskane efekty ekonomiczne. Skalkulowano je również dla pierwszej zrealizowanej inwestycji. Wyliczono, że dzięki podjętym działaniom, średni koszt ogrzewania 1 m² powierzchni użytkowej został obniżony z 2,13 zł do 1,82 zł.

Program ten jest projektem neutralnym, nie naruszającym zasad równości w dostępie kobiet i mężczyzn do usług publicznych. Jego realizacja bezpośrednio wpływa na poprawę jakości życia mieszkańców gminy, bez względu na płeć.

W zrealizowanym projekcie „Modernizacja systemu grzewczego i termomodernizacja budynków na terenie miasta Poddębice w latach 2006 - 2008" uczestniczyły wspólnoty mieszkaniowe. Są to podmioty nie posiadające własnego majątku. Skupiają one właścicieli mieszkań w budynkach, w których gmina ma niewielką ilość lokali będących jej własnością, bądź nie ma ich wcale. W ramach istniejących uregulowań prawnych wspólnoty mieszkaniowe są praktycznie pozbawione możliwości otrzymania kredytów, dotacji czy uczestnictwa w projektach finansowanych ze środków unijnych. Poddębice to wyjątek. Dzięki determinacji Prezesa Zarządu Przedsiębiorstwa Usług Komunalnych Sp. z o.o. Pana Włodzimierza Krajewskiego i nawiązanej między stronami współpracy, budynki zarządzane przez wspólnoty, czyli faktycznie należące do ich mieszkańców, mogły zostać zmodernizowane i przyłączone do tańszych, ekologicznych źródeł ciepła.

Problemem pozostają jednak, jak czytamy w „Planie Rozwoju Lokalnego Gminy na lata 2008 - 2015", pozostałe niezmodernizowane dotychczas kotłownie w domkach jednorodzinnych, które ze względu na wielkość kominów przyczyniają się do dużego zanieczyszczenia powietrza. Mieszkańcy na miarę swoich możliwości samodzielnie modernizują swoje źródła ciepła, instalując za przykładem gminy instalacje solarne. Wydaje się, że również na tym polu gmina może stać się liderem kolejnych innowacyjnych przedsięwzięć. Wystarczy skorzystać chociażby z doświadczeń innych samorządów. Można stworzyć system wsparcia inwestycji realizowanych przez właścicieli poddębickich domków jednorodzinnych, poprzez system indywidualnych dofinansowań - w ramach własnego programu ograniczenia niskiej emisji. Podobne rozwiązania zastosowały już z powodzeniem samorządy Bielska - Białej, Tych, Radlina, czy gminy wiejskiej Słupsk. Byłoby to logiczną konsekwencją szeregu podjętych do tej pory pozytywnych przedsięwzięć, poprawiających komfort życia mieszkańców miasta. Temu służy również promocja dobrych praktyk efektywności energetycznej w polskich samorządach

Trzeba podkreślić, że zaprezentowane działania nie wyczerpują inicjatyw, podjętych już przez gminę z myślą o mieszkańcach, motywując ich do współpracy, nie tylko instytucjonalnej. Poddębice chcą być identyfikowane jako „Miasta Słońca". Czy ta marka ma szansę powodzenia? Mimo braku plaż, gdyż miasto nie leży nad żadnym większym akwenem wodnym, jedynie nad niewielką rzeką Ner,. Poddębice od czterech lat organizują profesjonalne zawody w piłkę plażową, czyli popularnego beach soccera. W tym celu wybudowano boisko do gry w plażową piłkę nożną. Zorganizowano Regionalne Mistrzostwa Beach Soccera, Turnieje Regionalne i przede wszystkim Finały Europejskiej Ligi Grupy B. Za ich organizację Poddębice otrzymały nagrodę od Europejskiej Federacji Beach Soccera w Barcelonie. Miasto odwiedziły wówczas drużyny z Grecji, Anglii, Ukrainy i Polski. W 2007 roku odbyły się Eliminacje V Mistrzostw Polski oraz finały V Pucharu Polski. Poddębice zyskały miano regionalnego promotora gry w piłkę plażową i prekursora sportów plażowych w Polsce. 

Samorządy, które chcą zastosować u siebie rozwiązania zrealizowane w Poddębicach, powinny do problemu zarządzania energią podejść kompleksowo. Nie warto przede wszystkim „wyważać otwartych drzwi" i wydaje się naturalne sięgnięcie do doświadczeń innych polskich samorządów. Bardzo cenne mogą okazać się kierunkowe wskazania wypracowane przez Grupy Wymiany Doświadczeń prowadzone przez Związek Miast Polskich, Związek Gmin Wiejskich i Związek Powiatów Polskich.

Oczywiście byłoby dobrze podjąć również konkretne działania własne. Po pierwsze: zinwentaryzować potrzeby i stan istniejący gminnych zasobów energetycznych. Wyznaczyć, skalkulować i zaplanować niezbędne działania. Następnie zabezpieczyć środki na realizacje postawionych celów. Warto skorzystać przy tym z doświadczeń Poddębic, które udowodniły, że łatwiej pozyskać środki zewnętrzne na większy, kompleksowy projekt. W prezentowanym przypadku obejmował on nie tylko samą termomodernizację budynków, ale i przebudowę lokalnych kotłowni na ekologiczne, opalane biomasą, czy montaż instalacji solarnych.

Niezwykle cenne wydaje się też zaproszenie innych podmiotów do wspólnej realizacji inwestycji. Należą do nich choćby spółdzielnie mieszkaniowe. Przy realizacji inwestycji można wykorzystać ich potencjał, umożliwiając im jednocześnie dostęp do środków funduszy ochrony środowiska, czy innych zewnętrznych źródeł finansowania, które gmina może pozyskać szybciej i łatwiej, niż podmiot prywatny. Poddębice potrafiły pomóc również wspólnotom mieszkaniowym, które ze względu na swój status prawny i całkowity brak majątku, nie mają praktycznie szans na środki zewnętrzne. Współpracę ze wspólnotami może koordynować albo sama gmina, albo tak jak w Poddębicach przedsiębiorstwo komunalne. Bardzo korzystne dla gminy okazuje się jednoczesne objęcie realizowanymi działaniami modernizacyjnymi nie tylko budynków komunalnych, ale również wielorodzinnych budynków należących do spółdzielni lub zarządzanych przez wspólnoty mieszkaniowe. Incydentalne działania, polegające na modernizacji źródeł ciepła w pojedynczych budynkach, niekoniecznie muszą przynieść znaczący efekt energetyczny i ekonomiczny. Korzystniejszym rozwiązaniem wydaje się agregacja planowanych przedsięwzięć i połączenie ich z termomodernizacją budynków, na którą zazwyczaj nie stać ani spółdzielni, ani wspólnot mieszkaniowych. Koordynacja działań, których liderem jest gmina, przynosi więcej wymiernych efektów, a wraz z nimi poprawę wizerunku samorządu w oczach mieszkańców.