Strona główna
Usługi społeczne
Usługi techniczne
Rozwój instytucjonalny
Efektywność energetyczna
» Praktyki
Współpraca JST-NGO
Współpraca między JST
Dialog społeczny
SMUP
Mapa Praktyk
Inne bazy danych
Publikacje i dokumenty
Portal jst.org.pl

1.634.268
gości odwiedziło nas
od 1 kwietnia 2008 r.

 Efektywność energetyczna : Praktyki
Edukacja ekologiczna w Bielawie od przedszkola do szkoły wyższej

.:   Skrót i Metryka -> Pełna prezentacja -> Załączniki   :.


Opis sytuacji przed wdrożeniem

W polskich programach kształcenia nie kładzie się szczególnego nacisku na treści ekologiczne. Absolwenci szkół podstawowych i średnich niewiele też wiedzą o odnawialnych źródłach energii, ich zastosowaniu, czy zobowiązaniach podjętych przez Polskę. Inaczej jest na zachodzie Europy, gdzie od najmłodszych lat wpaja się uczniom wiedzę o środowisku, konieczności jego ochrony, a zawód technika instalacji solarnych nikogo od dawna nie dziwi. W Bielawie postanowiono konsekwentnie od przedszkola uczyć o otaczającym nas środowisku, budować świadomość ekologiczną i popularyzować wiedzę o odnawialnych źródłach energii. Wiedza ta w najbliższych latach będzie Polsce bardzo potrzebna.

Opis ogólnego podejścia i szczegółowych zadań

Bielawa od lat dąży do stania się „Modelowym miastem ekologicznym”, kształtując wśród mieszkańców poczucie odpowiedzialności za środowisko i budując system kształcenia ekologicznego.

Wszystko zaczęło się od współpracy z niemieckim miastem Lingen, od 1995 r. miastem partnerskim Bielawy. Lingen od lat realizujące różne projekty z Niemiecką Fundacją Ochrony  Środowiska DBU i Międzynarodowym Stowarzyszeniem Edukacji Ekologicznej IGU,  zaproponowało Bielawie udział w projekcie „Trójkąta przedszkoli ekologicznych Bogatynia – Zittau – Liberec”. Ostatecznie na bazie doświadczeń tego projektu, Fundacja DBU postanowiła dofinansować przekształcenie Przedszkola Publicznego nr 1 w Przedszkole Ekologiczne. Środki uruchomiono w latach 1996 – 1997, a przedszkole ekologiczne rozpoczęło działalność w 1999 r.

Przedszkole posiada logo, papier firmowy, redaguje kwartalnik ekologiczny i kronikę przedszkola. Realizując projekt modelowy Fundacji wykonano unikatowy plac zabaw. Płaski teren z metalowymi zabawkami i obudowaną w kwadrat piaskownicą, przemienił się w krainę jak z bajki. Pojawiły się malownicze pagórki i doliny, rzeka piaskowo-kamienna i mnóstwo tajemniczych zakamarków chętnie odkrywanych przez dzieci. W ogrodzie urządzonych jest kilka miejsc edukacyjnych, w których dzieci: malują, budują, słuchają bajek, oglądają teatrzyki, grają piłką..., a w ciepłe bezwietrzne dni spożywają posiłki w ogrodzie i relaksują się na kocykach. Ogród jest ulubionym miejscem odpoczynku i relaksu rodziców po pracy. (załącznik nr 1 i 2). Niezwykły ogród sprawia, że edukacja ekologiczna dzieci jest łatwiejsza niż w innych bielawskich przedszkolach. Dzieci uczą się zachowań ekologicznych dzięki bezpośrednim kontaktom z mikroświatem stworzonym w ogrodzie przedszkolnym. Od września 2003 roku przedszkole realizuje autorski program edukacji ekologicznej ”Ogród przedszkolny warsztatem w promowaniu przyrody ,ekologii ,zdrowego i aktywnego stylu życia w zgodzie z naturą”. Uczestniczy też w międzynarodowych seminariach dot. edukacji ekologicznej przedszkoli objętych projektem IGU, które odbywają się w Ostritz (Niemcy).Wymieniane są doświadczenia z zaprzyjaźnionym przedszkolem w Lingen.

Na budynku przedszkola gmina zamontowała instalację solarną – kolektory słoneczne służące do ogrzewania ciepłej wody użytkowej, inwestycja zwróciła się po 3,5 roku.

Kolejnym krokiem w rozwoju ekologii w Bielawie, było utworzenie pierwszej w Polsce i Europie Środkowo – Wschodniej „Szkoły Słonecznej”. Nowatorska placówka edukacyjna rozpoczęła działalność w Zespole Szkół Zawodowych w 2001 roku. Impulsem i tutaj była współpraca z Lingen. W tamtejszej szkole średniej kształcono nieznanych w Polsce specjalistów – techników solatorów. Korzystając z doświadczeń miasta partnerskiego złożono wniosek do DBU o dofinansowanie.

Początkowo szkoła była jednostką gminną. Co ciekawe szkoła rozpoczęła swoją działalność 15.10.1900 r. jako Pruska Zawodowa Szkoła Włókiennicza, utworzona na mocy porozumienia między gminą Bielawa a pruskim Ministerstwem Przemysłu i Handlu. Po wojnie szkołę otwarto 15.09.1946 r. jako szkołę zawodową, od 1957 r. utworzono Technikum Włókiennicze. W 1975 r. powołano Zespół Szkół Zawodowych.

W dniu 18.10.1999 r. Zarząd miasta pozytywnie zaopiniował wniosek Wydziału Przygotowania i Realizacji Inwestycji Urzędu Miejskiego o zapewnienie w budżecie 2000 roku środków finansowych na realizację projektu "Szkoły Słonecznej" Całkowity koszt  projektu został określony na 200.000 marek. Strona niemiecka, która miała uczestniczyć w tym przedsięwzięciu, zadeklarowała kwotę 147 tys. marek. Pozostałe środki zabezpieczyła gmina.

Ostatecznie projekt uruchomienia „Szkoły Słonecznej” kosztował 629.000 zł. Na realizację zadania udało się pozyskać 294 000 zł z DBU, 178 000 zł wyłożyło Starostwo Powiatowe a 106 000 zł gmina Bielawa. Reszta środków w wysokości 48 000 zł pochodziło z programu. Leonardo da Vinci Multiplikatorprojekt. W ramach tego programu nauczyciele z Zespołu Szkół odbywali w Austrii szkolenia i zdając pozytywnie egzamin zdobyli wykształcenie: SOLARTEUR - specjalność termiczne urządzenia solarne i fotowoltaiczne. „Szkołę Słoneczną” uroczyście otwarto 23.03.2001 r., wyposażono ją w urządzenia, instalacje, pomoce dydaktyczne i podręczniki z zakresu odnawialnych źródeł energii (załącznik nr 3 i 4).

Od dnia 01.09.2001 r. Zespół Szkół Zawodowych został przejęty przez samorząd powiatu i w 2002 r. zmienił nazwę na Zespół Szkół, a 17.10.2002 r. „Szkołę Słoneczną” przekształcono w Centrum Odnawialnych Źródeł Energii, które działa do dzisiaj w Powiatowym Centrum Kształcenia Praktycznego. Centrum powstało na bazie warsztatów szkolnych Zespołu Szkół Zawodowych. Urządzenia energetyki odnawialnej przeszły w dyspozycję Centrum.

Koszt projektu powstania Centrum to 400 000 zł, z czego 294 000 zł pochodziło z Fundacji DBU a 106 000 zł to środki Starostwa Powiatowego. W następnych latach Centrum zostało znacznie doposażone w nowe instalacje niezbędne do kształcenia w zakresie OZE, między innymi w instalacje energetyki wiatrowej. (załącznik nr 5 ).

(Szczegółowy opis Centrum Odnawialnych Źródeł Energii zamieszczony jest w tym serwisie.)

W dniu 31.03.2004 r. dyrekcja Zespołu Szkół złożyła w Ministerstwie Edukacji Narodowej i Sportu wniosek o przeprowadzenie eksperymentu pedagogicznego polegającego na kształceniu w zawodzie „technik urządzeń i systemów energetyki odnawialnej”, zgodę na rozpoczęcie naboru do klasy eksperymentalnej uzyskano 28.06.2004 r., a 01.09.2004 r. naukę rozpoczęło 28 uczniów. Cykl kształcenia ukończyło w 2008 r. – 9 uczniów. W okresie od czerwca 2008 r. do sierpnia 2009 r. przeprowadzono ewaluację eksperymentu pedagogicznego, a w grudniu 2009 r. nauczyciele Zespołu Szkół w Bielawie i Powiatowego Centrum Kształcenia w Bielawie rozpoczęli pracę nad podstawą programową i programem nauczania dla zawodu „technik urządzeń i systemów energetyki odnawialnej”. W dniu 08.04.2010 r. Minister  Edukacji Narodowej podpisał rozporządzenie, które poszerza klasyfikację zawodów szkolnictwa zawodowego o ten zawód.

Zajęcia prowadzone są na bazie Centrum, które w okresie kiedy kształcono pierwszą eksperymentalną grupę uczniów zostało znacznie doposażone.

W momencie, gdy funkcjonowało już ekologiczne kształcenie na poziomie przedszkolnym i ponadgimnazjalnym, naturalnym było wprowadzenie go do szkoły podstawowej i gimnazjum i zorganizowanie w Bielawie edukacji ekologicznej na poziomie wyższym.

Tak też się stało. Od września 2006 roku w ekologiczne placówki przekształcono Szkołę Podstawową nr 7 i Gimnazjum nr 3 (załącznik nr 6 i 7). Profil szkół został zatwierdzony przez Kuratorium Oświaty, wprowadzono dodatkowe zajęcia z zakresu ekologii i odnawialnych źródeł energii do programów nauczania.

Starania władz miasta oraz zaangażowanie mieszkańców w działania proekologiczne, docenione zostały również przez Senat Politechniki Wrocławskiej, który w grudniu 2007 roku podjął uchwałę o utworzeniu w Bielawie Zamiejscowego Ośrodka Dydaktycznego, kształcącego specjalistów w zakresie energii odnawialnej.

Początkowo planowano uruchomić studia stacjonarne, wymogiem było stworzenie dwóch grup po 28 osób każda. Nabór w roku 2008 nie powiódł się i studia, ale już w trybie zaocznym uruchomiono w 2009 roku. Utworzono jedną 28 osobową grupę. Zajęcia z przedmiotów ogólnych i kierunkowych odbywają się we Wrocławiu, a zajęcia specjalistyczne w Bielawie. Zajęcia dydaktyczne są prowadzone w Zespole Szkół a praktyczne w Centrum Odnawialnych Źródeł Energii.

Studia uruchomiła Politechnika Wrocławska przy ścisłej współpracy ze Starostwem Powiatowym w Dzierżoniowie oraz gminą Bielawa. Są to trzyletnie niestacjonarne (zaoczne) studia inżynierskie na kierunku „Energetyka” o specjalności „Energetyka ­Komunalna” ze szczególnym uwzględnieniem odnawialnych źródeł energii. Energetyka ze źródeł odnawialnych, to specjalność w zakresie konwersji energii, instalacji geotermalnych oraz fotowoltaicznych, siłowni wiatrowych, kotłów grzewczych na słomę i odpady drzewne, kolektorów słonecznych, pomp ciepła, a także elektrowni wodnych i siłowni cieplnych opartych na niekonwencjonalnych źródłach energii. Podstawy kształcenia zawodowego stanowią zajęcia dotyczące: zastosowania praktycznego niekonwencjonalnych źródeł energii, ogniw fotowoltaicznych, systemów grzewczych i klimatyzacyjnych, konstruowania układów siłowni wiatrowych, turbin i elektrowni wodnych, ogniw elektrochemicznych i paliwowych, technologii wodorowych, biomasy jako źródła energii, magazynowania energii, czy obliczeń układów akumulacji energii.

Absolwentom studiów inżynierskich przysługiwać będzie prawo do uzupełnienia wykształcenia na studiach magisterskich.

Osobom studiującym w Bielawie miasto zapewniło dodatkowo:

·        bezpłatne przejazdy komunikacją miejską­,

·        bezpłatny wstęp na Pływalnię Miejską „Aquarius”,

·        bezpłatny wstęp do Studia Odnowy Biologicznej „Aquariusport”,

·        bezpłatny wstęp do bielawskiego kina,

·        bezpłatny udział w biletowanych imprezach organizowanych przez miasto, np.: Street Fighter Festival, czy Reggae Dub Festiwal.

 

Uzupełnieniem szkolnictwa ekologicznego w Bielawie jest zarządzana przez Bielawską Agencję Rozwoju Regionalnego – Szkoła Leśna, placówka edukacyjna, dzięki której najmłodsi bielawianie mogą zdobywać ekologiczną wiedzę w innowacyjny sposób. 

Szkoła nad którą patronat objęło Przedstawicielstwo Komisji Europejskiej w Polsce, powstała przy udziale Niemieckiej Fundacji Ochrony Środowiska DBU. Całkowity koszt projektu wyniósł 1.500 000 zł, z czego 500.000 zł stanowiła dotacja DBU, 70.000 zł pochodziło ze środków WFOŚiGW we Wrocławiu, a resztę wyłożyła gmina.

Szkoła Leśna zaczęła funkcjonować od roku 2010 i jest uzupełnieniem do kuratoryjnego systemu kształcenia. Dzięki tej placówce dzieci mogą zobaczyć w rzeczywistości to, czego uczyły się wcześniej na lekcjach. Szkoła jest więc ważnym elementem wzbogacającym edukację ukierunkowaną na poszanowanie środowiska naturalnego.

Kształt szkoły nawiązujący do sześciokąta i zastosowane przy budowie ekologiczne materiały, doskonale pasują do charakteru obiektu i otoczenia. Wkrótce młodzi ekolodzy będą mieli do dyspozycji nowoczesne laboratorium oraz pracownię multimedialną. W pobliżu ekologicznej placówki zostaną wytyczone trzy ścieżki dydaktyczne o nazwie „Wodny świat”, „Tropem muflona” oraz „Co w trawie piszczy”. W szkole planowane są zajęcia w godzinach od 9 do 14, głównie dla przedszkolaków, uczniów szkół podstawowych i gimnazjalnych, co najmniej 2 – 3 razy w roku. Obiekt wyposażono w kuchnię, zaplecze sanitarne, szatnię. Nawiązano współpracę z leśnictwem. Dyrektorem Szkoły Leśnej jest wieloletni dyrektor ekologicznej szkoły podstawowej nr 7.

Rezultaty wdrożenia narzędzia
Rezultaty podjętych działań są zgodne z wypracowaną w gminie „Strategią Rozwoju Społeczno – Gospodarczego Gminy Bielawa na lata 2007 – 2013”. (załącznik nr 8). Jako jeden z celów strategicznych określono w niej budowę modelu edukacji ekologicznej od przedszkola poprzez szkołę podstawową, gimnazjum, szkołę ponadgimnazjalną, aż do szkoły wyższej. Poprzez konsekwentne działania zapoczątkowane w 1996 r. cel ten został osiągnięty.
Uruchomione placówki o profilu ekologicznym na poziomie nauki przedszkolnej, szkoły podstawowej czy gimnazjum uczą głównie wrażliwości na otaczającą nas środowisko, wpajają odpowiednie nawyki i dostarczają szerokiej wiedzy z dziedziny ekologii. Budowana jest świadomość ekologiczna mieszkańców gminy.
W Zespole Szkół wykształcono już pierwszych w Polsce specjalistów z zakresu urządzeń solarnych, a na studiach wyższych kształci się na miejscu w Bielawie przyszłych inżynierów z zakresu odnawialnych źródeł energii. Korzystają oni z bogato wyposażonych laboratoriów i instalacji z zakresu OZE, których nie mają nawet duże ośrodki akademickie. 
Zasady równości płci
Działania te są neutralne, nie naruszające zasad równości w dostępie kobiet i mężczyzn do usług publicznych. Dostęp do usług edukacyjnych na wszystkich poziomach nie jest w żaden sposób różnicowany ze względu na płeć.
Współpraca ze społeczeństwem obywatelskim
Ze względu na specyfikę podjętych działań organizacyjnych i edukacyjnych, nie występuje przy ich realizacji sformalizowana współpraca z organizacjami społecznymi i społecznościami lokalnymi. Jednak długofalowe efekty tych działań mogą znacznie poprawić komfort życia mieszkańców gminy, Uruchomienie sytemu szkolnictwa edukacyjnego pomaga wpajać pożądane nawyki dbałości o środowisko od najmłodszych lat.
Zalecenia dla instytucji zainteresowanych replikacją
W Bielawie budowa szkolnictwa ekologicznego trwa konsekwentnie już od kilkunastu lat. Zgodnie współpracują tu samorządy miejski i powiatowy. Podjętymi działaniami zainteresowano Niemiecką Fundację Ochrony  Środowiska DBU, wspierającą projekty w różnych krajach. W Polsce tylko Bielawie udało się namówić fundację do współfinansowania więcej niż 1 projektu. Niemałe środki przy uruchamianiu kolejnych placówek wyłożyły również gmina i powiat z własnych budżetów. Co trzeba zrobić, aby powtórzyć sukces Bielawy?
Po pierwsze wytypować placówki oświatowe, które mogłyby pełnić rolę placówek ekologicznych i odpowiednio je wyposażyć w sprzęt, instalacje i podręczniki.
Potrzebne tu będzie oczywiście zabezpieczenie finansowania ze środków zewnętrznych, można skorzystać z gotowych projektów, rozwiązań i doświadczeń Bielawy czy współpracujących z nią Fundacji DBU i Stowarzyszenia IGU. Oczywiście można znaleźć sobie też innych partnerów krajowych lub zagranicznych.
W Bielawie przetarto szlaki i uruchomiono kształcenie na poziomie średnim w zakresie odnawialnych źródeł energii, faktycznie rozpoczęto w Polsce kształcenie w nowym zawodzie, opracowano odpowiedni program nauczania i podręczniki. Na pewno warto z tych doświadczeń czerpać.

.:   Skrót i Metryka -> Pełna prezentacja -> Załączniki   :.

Wsparcie udzielone
przez Norwegię
poprzez dofinansowanie
ze środków
Norweskiego Mechanizmu
Finansowego
Związek
Miast Polskich
Związek
Gmin Wiejskich RP
Związek
Powiatów Polskich
Norweski Związek
Władz Lokalnych
i Regionalnych