Model współpracy administracji publicznej i organizacji pozarządowych - wypracowanie i upowszechnienie standardów współpracy
Strona główna
Współpraca JST-NGO
» Praktyki
Usługi społeczne
Usługi techniczne
Rozwój instytucjonalny
Efektywność energetyczna
Współpraca między JST
Dialog społeczny
SMUP
Mapa Praktyk
Inne bazy danych
Publikacje i dokumenty
Portal jst.org.pl

1.655.852
gości odwiedziło nas
od 1 kwietnia 2008 r.

 Współpraca JST-NGO : Praktyki
Współpraca samorządu powiatowego z organizacjami pozarządowymi w efektywnym wykorzystaniu odnawialnych źródeł energii w Domu Pomocy Społecznej dla Dzieci "Tęczowy Dom" w Ełku

.:   Skrót i Metryka -> Pełna prezentacja -> Załączniki   :.


Opis sytuacji przed wdrożeniem
Do roku 1995 Dom Pomocy Społecznej „Tęczowy Dom” ogrzewany był z dwóch lokalnych kotłowni węglowych. W latach 1995-1996 wykonano częściową modernizację kotłowni. Stalowe kotły wodne opalane węglem zastąpiono dwoma kotłami olejowymi o łącznej mocy 1,19 MW. Stare kotły węglowe nie zostały jednak całkowicie zdemontowane. Wobec radykalnego wzrostu cen oleju opałowego w roku 2003 rozważano powrót do opalania węglem. Jako alternatywę przyjęto modernizację systemu grzewczego polegającą na zredukowaniu mocy kotłowni dzięki termomodernizacji budynków oraz na wykorzystaniu odnawialnych źródeł energii.
Opis ogólnego podejścia i szczegółowych zadań

Inwestycję rozpoczęto w grudniu 2003 roku, a zakończono w styczniu 2005 r. W jej ramach zainstalowano 90 sztuk próżniowych kolektorów słonecznych firmy STIEBEL ELTRON o nominalnej mocy cieplnej 74 kW. Kolektory rozmieszczone zostały na dachu nowo wybudowanej wiaty na stelażach pozwalających na optymalne ich nachylenie. Wiata o powierzchni 250 m² służy jako magazyn biomasy (patrz załącznik). Ponadto zamontowano dwa kotły wielopaliwowe firmy UNIVEX o mocy nominalnej 300 kW każdy, współpracujące z automatycznym zespołem podawania paliwa (ruchoma podłoga, system podajników ślimakowych). W kotłach spalane są kawałkowe odpady drzewne, zrębki drzewne, trociny, oraz zrębki wierzby energetycznej z własnej plantacji. Pozostawiono również istniejące ogrzewanie olejowe, może być one wykorzystane w razie awarii kotłowni na biomasę lub większego zapotrzebowania na energię.

W ramach inwestycji przeprowadzono również termomodernizację budynków: docieplono ściany zewnętrzne 14 cm warstwą styropianu, docieplono stropodachy i dachy włóknem ekofiber, wymieniono zewnętrzną stolarkę okienną i drzwiową, wymieniono grzejniki i większą część instalacji centralnego ogrzewania (patrz załącznik). Wykonano też wentylację mechaniczną z odzyskiem ciepła w pomieszczeniach kuchni, stołówki i pralni, a w roku 2005 zastosowano podobny system dla hali basenów rehabilitacyjnych. Maksymalne zapotrzebowanie mocy po przeprowadzeniu kompleksowej termomodernizacji zmniejszyło się z 1,19 MW do 606 kW. We wszystkie dni o umiarkowanym nasłonecznieniu wystarczającym źródłem ciepła dla ogrzania ciepłej wody użytkowej jest układ solarny.

Koszt inwestycji wyniósł 2 477 062 zł. Inwestycję sfinansowano z dotacji EkoFunduszu w kwocie 1 116 497 zł, pożyczki preferencyjnej z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Olsztynie w kwocie 998 000 zł i środków własnych w kwocie 362 565 zł. Zaciągnięcie pożyczki było możliwe dzięki poręczeniu samorządu powiatu. W dniu 14.05.2004 r. Rada Powiatu powzięła uchwałę „w sprawie udzielenia poręczenia pożyczki preferencyjnej Zgromadzeniu Sióstr Benedyktynek Misjonarek w Otwocku”. Pożyczkę poręczono do kwoty 1 055 384 zł czyli kapitału wraz z odsetkami na okres 10 lat (patrz załącznik).

Po zakończeniu inwestycji do prac przy pozyskiwaniu paliwa do kotłowni na biomasę postanowiono zatrudnić dorosłych wychowanków „Tęczowego Domu”. Przedsięwzięcie to było częścią większego projektu pod nazwą „Tęczowa Farma”. Zakładał on wykorzystanie części ziemi rolnej będącej w okolicach Ełku własnością Zgromadzenia, do poprowadzenia gospodarstwa pomocniczego, w którym zatrudnieni będą dorośli mieszkańcy.

Przed przystąpieniem do modernizacji systemu grzewczego zasadzono na nieużytkach plantację wierzby energetycznej o powierzchni 10 ha. Wiązało się to z decyzją o zmianie systemu ogrzewania domu na oparty na wykorzystaniu biomasy, czyli różnego typu odpadów drzewnych, w tym zrębków wierzbowych. W kolejnych latach mieszkańcy razem z pozostałymi pracownikami domu uczestniczyli w przygotowywaniu sadzonek wierzby, sadzeniu, pieleniu, zbiorze, rozdrabnianiu, przesiewaniu, suszeniu i załadunku na podajniki do pieca. Każdy z etapów wymagał przez cały rok ogromu prostej, mozolnej pracy ręcznej, w której osoby z niepełnosprawnością intelektualną nie mają sobie równych. Są nadzwyczaj wytrwałe i wykonują pracę z niesłabnącym entuzjazmem. Mają słuszne przekonanie o wielkiej wartości i godności swojej pracy (patrz załącznik).
 
Projekt „Tęczowej Farmy” przerodził się w małe przedsiębiorstwo, które zatrudnia jedenastu mieszkańców oraz trzech instruktorów. Oprócz pracy przy wierzbie prowadzi ono wyręby przydrożne i leśne oraz oczyszczanie terenów zadrzewionych i zakrzewionych. Zawarto umowę z nadleśnictwem i Zarządem Dróg. Paliwo jest pozyskiwane w zamian za usługę oczyszczania lasu i terenów przydrożnych. Zgromadzenie dysponuje własnym sprzętem (ciągnikiem, przyczepami, maszynami rolniczymi itd., patrz załącznik). Mieszkańcy wykonujący te prace otrzymują są zatrudnieni na pełny etat pod nadzorem terapeuty i otrzymują wynagrodzenie częściowo refundowane przez PFRON. Mieszkają w pokojach dla usamodzielnianych mieszkańców. Opracowywany jest projekt wybudowania dla nich samodzielnego domu „Tęczowej Farmy” w pobliżu Ełku.

Rezultaty wdrożenia narzędzia

Wskutek realizacji tej inwestycji osiągnięto efekty ekonomiczne, ekologiczne i społeczne. Efektem ekonomicznym była znaczna oszczędność na kosztach ogrzewania. Koszt eksploatacji kotłowni wynosił w latach 1998 – 2003 około 328 765 zł, a w 2005 roku 104 495 zł. Oszczędność wyniosła więc 69%. (dla porównania ceny urealniono do poziomu z 2005 r.). Efektem ekologicznym była praktycznie całkowita redukcja zanieczyszczeń – pyłów, tlenków azotu, tlenku i dwutlenku węgla i dwutlenku siarki. Ale równie ważnym efektem tej inwestycji jest efekt społeczny. Poprzez realizację projektu „Tęczowa Farma” kilkanaście osób niepełnosprawnych intelektualnie pracuje przy pozyskiwaniu i przygotowywaniu paliwa Zamiast renty socjalnej otrzymują oni wynagrodzenie za pracę, nabywają doświadczenie zawodowe i odbywają niezbędny w dalszym zatrudnieniu staż.

Zasady równości płci

     Działania te są neutralne, nie naruszające zasad równości w dostępie kobiet i mężczyzn do usług publicznych.

Współpraca ze społeczeństwem obywatelskim

Ze względu na specyfikę podjętych działań technicznych nie występuje przy ich realizacji sformalizowana współpraca z organizacjami społecznymi i społecznościami lokalnymi. Jednak efekty zrealizowanej inwestycji, a zwłaszcza efekty realizowanego w jej następstwie projektu „Tęczowa Farma” poprawiają komfort życia mieszkańców „Tęczowego Domu” i służą ich aktywizacji zawodowej.

Zalecenia dla instytucji zainteresowanych replikacją

Rola samorządu, choć w opisywanej inwestycji ograniczyła się do pomocy w uzyskaniu kredytu i przekazaniu swoich wcześniejszych doświadczeń w podobnych realizacjach, była  bardzo istotna. Przykład powiatu, którego liderzy zainspirowali i wspierali działania Sióstr Benedyktynek, pokazuje, że przy replikacji podobnych inicjatyw wsparcie rajców, a także prezydentów, burmistrzów czy wójtów może mieć znaczenie kluczowe.  Nawiązując współpracę na lini samorząd - mieszkańcy warto podkreślić, że efekty zwykle znacznie przekraczają to z pozoru czysto techniczne przedsięwzięcie. Nie tylko podopieczni „Tęczowego Domu” i mieszkańcy Ełku oddychają czystszym powietrzem, ale osiągnięto też ważny cel społeczny – aktywizację zawodową osób z niepełnosprawnością umysłową. Wydaje się, że taki argument zachęci samorządy do pomocy podobnym placówkom i propagowania przyjętych tu rozwiązań. Natomiast organizacje pozarządowe, kościelne czy świeckie zachęci, by takie odważne działania modernizacyjne podejmować. Wbrew wielu obiegowym opinom o zagrożeniach tego typu współpracy w Ełku osiągnięto więcej, niżby mogło wynikać z samych tylko  materialnych rozmiarów pomocy udzielonej mieszkańcom. Słusznie zauważono, że przedstawicielki Zgromadzenia Sióstr Benedyktynek Misjonarek - to też równoprawni mieszkańcy powiatu, a nie intruzi, żerującej na budżecie JST. Siostry są istotnym pomiotem wspólnoty samorządowej, której z oddaniem służą, prowadząc ważny dla powiatu Ośrodek, mający długą historię, z zapałem sprawując opiekę nad dziećmi potrzebującymi pomocy. Przykład "Tęczowego domu" może zainspirować lokalnych liderów, by rozejrzeli sie wokół, zidentyfikowali potrzeby, możliwości, konieczne wyzwania. Okazuje się realne, by wraz z tymi, którzy w najbliższym otoczeniu działają dla dobra wspólnego, nadto wsparci przez władze samorządowe, podejmować konkretne działania, nawet techniczne nowinki inwestycyjne, ku pożytkowi wszystkich mieszkańców gminy.

.:   Skrót i Metryka -> Pełna prezentacja -> Załączniki   :.

Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego