Budowanie kompetencji do współpracy międzysamorządowej i międzysektorowej jako narzędzi rozwoju lokalnego i regionalnego
Strona główna
Usługi społeczne
Usługi techniczne
Rozwój instytucjonalny
Efektywność energetyczna
Współpraca JST-NGO
Współpraca między JST
» Praktyki
Dialog społeczny
SMUP
Mapa Praktyk
Inne bazy danych
Publikacje i dokumenty
Portal jst.org.pl

1.665.175
gości odwiedziło nas
od 1 kwietnia 2008 r.

Wsparcie udzielone przez Norwegię, Islandię
i Lichtenstein

 Współpraca między JST : Praktyki
Gdański Obszar Metropolitalny

.:   Skrót i Metryka -> Pełna prezentacja -> Załączniki   :.


Opis sytuacji przed wdrożeniem

Z inicjatywą powołania stowarzyszenia metropolitalnego wyszedł Prezydent Gdańska Paweł Adamowicz, który na początku 2011 zaprosił do dyskusji nad problematyką metropolitalną kilkudziesięciu samorządowców. Pomysł powołania stowarzyszenia został na samym początku odrzucony przez prezydenta drugiego największego miasta obszaru metropolitalnego - Gdyni. Przedstawiciele tego miasta odmówili więc udziału w dyskusji na temat statutu czy też nazwy stowarzyszenia.

Mimo to, debata, która doprowadziła do powołania Gdańskiego Obszaru Metropolitalnego trwała kilka miesięcy. Wzięli w niej udział liczni wójtowie, burmistrzowie, prezydenci i starostowie oraz przewodniczący i radni gmin, miast i powiatów, a także publicyści najważniejszych mediów regionalnych.

Nie była to pierwsza dyskusja metropolitalna, bo te toczyły się od wczesnych lat 90-tych, kiedy to w Polsce zauważono potrzebę wsparcia rozwoju dużych obszarów miejskich. Od tamtego czasu zrealizowano kilka ważnych inicjatyw współpracy metropolitalnej: powołano Radę Metropolitalną Zatoki Gdańskiej, Metropolitalny Związek Komunikacyjny Zatoki Gdańskiej, powstał bilet metropolitalny. Żadna z inicjatyw nie doprowadziła jednak do sformalizowania współpracy na rzecz metropolii na szerszym polu. Powołanie stowarzyszenia było również reakcją na brak działań ustawodawczych regulujących współpracę w ramach obszarów metropolitalnych, czyli tzw. lex metropolis.

Jednym z naczelnych rozwiązań, które zostały wypracowane w trakcie dyskusji na temat powołania GOM było ustalenie, iż każdy samorząd - niezależnie od liczby mieszkańców czy dochodów - będzie miał jeden głos.

Ustalono, że akces do GOM samorządy zgłaszać będą w formie uchwały rad gmin, bądź też rady powiatu

Opis ogólnego podejścia i szczegółowych zadań

Z inicjatywą jego powołania wyszedł Prezydent Gdańska Paweł Adamowicz, który na początku 2011 zaprosił do dyskusji nad problematyką metropolitalną kilkudziesięciu samorządowców. Nie była to pierwsza debata, bo te toczyły się od wczesnych lat 90-tych, kiedy to w Polsce zauważono potrzebę wsparcia rozwoju dużych obszarów miejskich. Od tamtego czasu zrealizowano kilka ważnych inicjatyw współpracy metropolitalnej: powołano Radę Metropolitalną Zatoki Gdańskiej, Metropolitalny Związek Komunikacyjny Zatoki Gdańskiej, powstał bilet metropolitalny. Żadna z inicjatyw nie doprowadziła jednak do sformalizowania współpracy na rzecz metropolii na szerszym polu. Powołanie stowarzyszenia było również reakcją na brak działań ustawodawczych regulujących współpracę w ramach obszarów metropolitalnych, czyli tzw. lex metropolis. Debata, która doprowadziła do powołania Gdańskiego Obszaru Metropolitalnego trwała wiele miesięcy. Wzięli w niej udział liczni wójtowie, burmistrzowie, prezydenci i starostowie oraz przewodniczący i radni gmin, miast i powiatów, a także publicyści najważniejszych mediów regionalnych. Naczelnymi organami w Stowarzyszeniu GOM są: Walne Zebranie Członków, które spotyka się dwa razy do roku, Zarząd Gdańskiego Obszaru Metropolitalnego, który spotyka się przynajmniej raz na kwartał oraz Komisja Rewizyjna GOM.

Prace samorządowców w GOM odbywały się w 2012 roku w ramach 5 Komisji oraz 9 podległych im Zespołów. Wstępna struktura organizacyjna, przed planowanymi zamianami wygląda następująco:
1. Komisja ds. administracji i finansów
a. Zespół ds. finansów i budżetu
b. Zespół ds. rozwiązań administracyjno - integrujących
2. Komisja ds. rozwoju gospodarczego
a. Zespół ds. gospodarki morskiej i śródlądowej
b. Zespół ds. energetyki i bezpieczeństwa
c. Zespół ds. kultury, turystyki, sportu i rekreacji
d. Zespół ds. promocji metropolii
3. Komisja ds. urbanistyki, transportu i infrastruktury
a. Zespół ds. polityki przestrzennej i transportu
b. Zespół ds. gospodarki komunalnej
c. Zespół ds. środowiska
d. Zespół ds. mobilności aktywnej
4. Komisja ds. polityki społecznej
a. Zespół ds. rozwoju edukacji
b. Zespół ds. rozwiązywania problemów społecznych
c. Zespół ds. osób niepełnosprawnych
d. Zespół ds. aktywności obywatelskiej
5. Komisja ds. strategii metropolii

Przewodniczący Zespołów z zasady przedstawiają wyniki swoich prac na forum Komisji w ramach której działają. Przedstawiciele Komisji wypracowane i zaopiniowane wnioski przedstawiają z kolei Zarządowi Stowarzyszenia. Każdej Komisji przydzielony jest opiekun merytoryczny z ramienia Zarządu GOM.

Łącznie, w tej strukturze, odbyło się już ponad 60 spotkań przedstawicieli Gdańskiego Obszaru Metropolitalnego.
Ten model współpracy służył wstępnemu rozpoznaniu dla metropolitalnych przedsięwzięć. W bieżącym roku planowana jest zmiana struktury. Po weryfikacji częstotliwości spotkań i zapotrzebowania na tematy w danych obszarach tematycznych, ma powstać kilka Komisji tematycznych.

Rezultaty wdrożenia narzędzia

Na początku działalności członkowie GOM powołali przedstawicieli do naczelnych organów Stowarzyszenia, którymi są: Walne Zebranie Członków, które spotyka się dwa razy do roku, 9-osobowy Zarząd, który spotyka się przynajmniej raz na kwartał oraz Komisja Rewizyjna GOM.

Poszczególne samorządy zgłosiły też swoich przedstawicieli do kilku komisji tematycznych, w ramach których prowadzone są prace merytoryczne, koordynacyjne i projektowe. Obecnie funkcjonują:

1. Komisja ds. administracji i finansów

2. Komisja ds. rozwoju gospodarczego

3. Komisja ds. rozwoju społecznego

4. Komisja ds. urbanistyki, transportu i infrastruktury

5. Komisja ds. strategii metropolii

6. Komisja ds. kultury

Przedstawiciele Komisji wypracowane i zaopiniowane wnioski przedstawiają Zarządowi Stowarzyszenia. Każdej Komisji przydzielony jest opiekun merytoryczny z ramienia Zarządu GOM. Ten model współpracy służył wstępnemu rozpoznaniu dla metropolitalnych przedsięwzięć.

W 2012 roku w tej strukturze odbyło się ponad 60 spotkań przedstawicieli Gdańskiego Obszaru Metropolitalnego. 

Przedsięwzięcia, których podejmował się Gdański Obszar Metropolitalny należy ocenić jako duży sukces będący efektem współpracy wszystkich członków. Do najważniejszych osiągnięć od początku działalności należy zaliczyć:

1. Przeprowadzenie wspólnego przetargu i wspólnego zamówienia na dostawę energii elektrycznej na 2013 rok.

Przetarg na kompleksową dostawę i dystrybucję energii został ogłoszony w dniu 5 października przez grupę pilotażową dziesięciu gmin należących go GOM. Dzięki wspólnemu zamówieniu z pozostałymi gminami zmniejszyły się koszty dostaw i dystrybucji energii elektrycznej. Umowa na kompleksową dostawę energii elektrycznej obejmuje 1453 szkoły, przedszkola, boiska, hale sportowe i budynki użyteczności publicznej oraz 458 zbiorczych punktów oświetlenia ulicznego - łącznie prawie 2000 obiektów o potencjalnym zużyciu 45 GWh. W sumie pilotażowa grupa samorządów zaoszczędziło łącznie ponad 4 miliony złotych.

Sukces przełożył się na dalszą współpracę w zakresie wspólnych zamówień. Obecnie trwają pracę nad przeprowadzeniem wspólnego postepowania przetargowego nie tylko na zakup energii elektrycznej, ale też paliwa do samochodów służbowych, oleju opałowego. Rozważane są również usługi telefonii komórkowej. W pracach tych uczestniczy też dużo większa grupa gmin niż w 2011.

2. Stworzenie Metropolitalnej Oferty Inwestycyjnej gromadzącej oferty pod inwestycje z terenu wszystkich stowarzyszonych JST (dostępna na stronie http://investgda.pl/MIO/). Oferta dostępna jest w języku polskim oraz angielskim i prezentuje projekty inwestycyjne różnego typu (greenfield, brownfield oraz office&residental) na całym obszarze GOM.

3. Rozpoczęcie wspólnej promocji zagranicą. W tym roku stoisko Gdańskiego Obszaru Metropolitalnego już po raz drugi pojawi się na Międzynarodowych Targach Rynku Nieruchomości w Cannes, JST z GOM uczestniczyć też będą również w Targach Turystycznych w Kaliningradzie. Ponadto GOM jako jedyna organizacja nie związana bezpośrednio z organizacją Mistrzostw Europy w piłce nożnej UEFA EURO 2012 miała możliwość promocji na specjalnie przygotowanym stoisku w Oficjalnej Strefie Kibica w Gdańsku, którą odwiedzały tysiące turystów i mieszkańców.

3. Projekt Metropolitalny Rynek Pracy zakłada współpracę Powiatowych Urzędów Pracy z terenu Gdańskiego Obszaru Metropolitalnego. W ramach projektu rozpoczęto realizację corocznych Metropolitalnych Targów Pracy i Przedsiębiorczości. Pierwsze Targi odbyły się 9 maja 2012 r. w Gdańsku i wzięło w nich udział ponad 300 wystawców. Targi przyciągnęły do Gdańska ponad 15 tysięcy odwiedzających z całej metropolii. Dla zainteresowanych udziałem w Targach poszczególne Powiatowe Urzędy Pracy zorganizowały bezpłatny transport do siedziby Międzynarodowych Targów Gdańskich, w której odbywało się to wydarzenie.

W ramach projektu Metropolitalny Rynek Pracy wprowadzono również swobodę w wyborze miejsca rozpoczęcia działalności gospodarczej na podstawie dotacji Powiatowych Urzędów Pracy. Wcześniej dotację można było wykorzystać jedynie w granicach jednego powiatu. W ciągu kilku miesięcy wydano kilkadziesiąt dotacji na prowadzenie działalności gospodarczej poza powiatem zamieszkania.

Dzięki współpracy Miasto Gdańsk wprowadziło darmowy transport publiczny dla osób z wszystkich powiatów metropolii (w tym z Gdyni) dla osób poszukujących pracę. Od 1 stycznia wydano ok. 4000 kart „osoby aktywnie poszukującej pracy", które uprawniają do okresowych (do kilku miesięcy) „darmowych biletów" na autobusy i tramwaje w Gdańsku;

4. Zorganizowano Wspólne warsztaty z IBM „Smarter City Exploration"

5. Otrzymanie 1,5 miliona złotych dofinansowania z UE w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna z Ministerstwa Rozwoju Regionalnego na realizację projektu pt. "Metropolitalna Platforma Wymiany Praktyk Samorządowych". Poziom dofinansowania projektu to 90%, a stowarzyszenie uzyskało 6. najwyższy poziom wsparcia w kraju. GOM został jednym z 24 partnerstw samorządowych (z 54, które złożyły wnioski), które otrzymały taką rekomendację w konkursie realizowanym w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna, który ma na celu podnoszenie jakości, dostępności i efektywności usług publicznych świadczonych przez samorządy. Projekt rozpoczął się 1 kwietnia 2013 i będzie realizowany do 30 września 2014 r.

6. Otwarcie Ośrodka Wsparcia Ekonomii Społecznej współfinansowanego przez Unię Europejska w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. Dotacja w kwocie ok. 8,5 mln zł przyznana została przez Urząd Marszałkowski. GOM realizuje projekt w partnerstwie Regionalnym Centrum Informowania i Wspierania Organizacji Pozarządowych, Caritas Archidiecezji Gdańskiej, Pomorską Specjalną Strefą Ekonomiczną i Związkiem „Pracodawcy Pomorza".

7. Zakwalifikowanie się Gdańskiego Obszaru Metropolitalnego (jako jednego z sześciu polskich obszarów) do programu doradczego dla partnerstw samorządowych działających w ramach miejskich obszarów funkcjonalnych. Projekt predefiniowany pod nazwą „Rozwój miast przez wzmocnienie kompetencji jednostek samorządu terytorialnego, dialog społeczny oraz współpracę z przedstawicielami społeczeństwa obywatelskiego" jest częścią jednego z Programów Regionalnych, będącego jednym z priorytetów Mechanizmu Finansowego EOG na lata 2009-2014. Operatorem Programu Regionalnego jest Ministerstwo Rozwoju Regionalnego.

8. Zorganizowanie konferencji „wspólne kierunki rozwoju metropolii" (12 listopada 2012 r.) poświęconej planowaniu przestrzennemu w obszarze metropolitalnym. Zaprezentowano na niej wyniki wielomiesięcznych prac Biura Rozwoju Gdańska, polegających między innymi na analizie studiów uwarunkowań i kierunków rozwoju gmin położonych na terenie Gdańskiego Obszaru Metropolitalnego. Synteza przedstawiająca główne kierunki rozwoju metropolii stanowiła najważniejszy punkt konferencji.

9. Rozpoczęcie przygotowań do budowy wspólnej szkoły przez trzy gminy GOM (Miasto Gdańsk, Gminę Kolbudy oraz Gminę Pruszcz Gdański). Wspólna placówka położona będzie na terenie wsi Kowale (Gmina Kolbudy) i zapewni nowe miejsca do nauki dla kilkuset uczniów z dwóch gmin oraz południowej części Gdańska. Wedle wstępnych ustaleń gmina Kolbudy wniesie do projektu nieruchomość, a Gdańsk - gotowy projekt, który został wcześniej zakupiony na potrzeby budowy szkoły w gdańskiej dzielnicy Kokoszki. Obniży to o kilka milionów złotych całkowity koszt inwestycji, który szacuje się obecnie na około 25 mln złotych. Dodatkowo, dzięki partnerstwu w ramach obszaru metropolitalnego, znacząco zwiększają się szanse na pozyskanie przez te gminy środków zewnętrznych, zwłaszcza tych przewidzianych unijną perspektywą finansową na lata 2014- 2020.

10. Projekty. Obecnie trwają prace nad co najmniej 4 dużymi projektami z zakresu polityki społecznej, polityki przestrzennej, planowania strategicznych inwestycji w metropolii, mobilności aktywnej, ochrony środowiska oraz infrastruktury (zarówno transportowej jak i wodociągowo-kanalizacyjnej).

Oszacowanie nakładów poniesionych na realizacje projektu

Na budżet GOM składają się składki członkowskie, które wyliczane są na podstawie 0,010 % udziału w dochodach własnych danej JST (z uwzględnieniem pewnych minimów dla szczebli jednostek). Na dochody Stowarzyszenia GOM składają się również darowizny przeznaczane na działalność statutową.

Dotychczas największe nakłady Stowarzyszenie poniosło w związku z organizacją spotkań i konferencji. Poza tym część budżetu pochłaniają opłaty administracyjne związane z prowadzeniem biura GOM (ryczał za wynajem pomieszczeń, wynagrodzenie pracowników, telefony i internet).

Roczny budżet Stowarzyszenia pochodzący ze składek wynosi 260 tys. złotych.

Zalecenia dla instytucji zainteresowanych replikacją

Współpraca JST w obszarze metropolitalnym powinna opierać się na wymianie doświadczeń. Aby przyniosła rezultaty powinna istnieć stała struktura - stowarzyszenia bądź związku, która ułatwiłaby koordynację współpracy i pracę w sposób sformalizowany, nadałaby tempo wielu sprawom poprzez ustalenie harmonogramu spotkań. W GOM ciałami roboczymi, w których wypracowywane i omawiane są projekty metropolitalne są Komisje tematyczne.

.:   Skrót i Metryka -> Pełna prezentacja -> Załączniki   :.

  Wsparcie udzielone przez Norwegię, Islandię i Lichtenstein  Norweski Związek
Władz Lokalnych
i Regionalnych