Na tle innych obszarów kraju gospodarka w Poznaniu oraz w otaczających miasto gminach po przemianach ustrojowych dobrze przystosowała się do nowych warunków gospodarczych. W następnych latach obszar ten przeżywał szybki wzrost gospodarczy, którego przejawem jest znaczny rozwój wielu miejscowych przedsiębiorstw, liczne inwestycje oraz bardzo niski (w skali kraju) poziom bezrobocia. Korzystna sytuacja gospodarcza sprzyjała przyspieszonemu procesowi formowania się aglomeracji poznańskiej. Wcześniej była ona słabo wykształcona wokół swojego centralnego miasta, w porównaniu do innych dużych aglomeracji w Polsce. Jednocześnie po 1990 roku jednostki samorządu terytorialnego leżące na tym terenie dążyły do zwiększenia zakresu usług publicznych i poprawy ich jakości poprzez zwiększenie swojej autonomii oraz niezależne doskonalenie gminnych rozwiązań instytucjonalnych. Takie działania i wzajemna konkurencja o mieszkańców i inwestorów doprowadziły do braku spójności obszaru. Najjaskrawiej było to widoczne w gospodarce przestrzennej, transporcie publicznym oraz gospodarce komunalnej.

Rozwojowi gospodarczemu towarzyszyły przemiany społeczne związane z bardzo szybką suburbanizacją. Objawiało się to przede wszystkim we wzroście zaludnienia w gminach powiatu poznańskiego oraz w spadku liczby mieszkańców Poznania. Nasiliły się codzienne przemieszczenia ludności w obrębie aglomeracji i związane z tym zatłoczenie na drogach aglomeracji. Rosło zapotrzebowanie na rozwój infrastruktury technicznej na nowo zasiedlanych terenach. Tracące mieszkańców miasto centralne jest jednocześnie siedzibą największych przedsiębiorstw aglomeracji, uczelni wyższych i wielu innowacyjnych podmiotów, a także skupia większość usług społecznych o znaczeniu regionalnym.

Poznań jako jedno z największych miast Polski, oprócz silnej pozycji gospodarczej, rozwijał swój potencjał w dziedzinie nauki i kultury, starał się również przyciągać znaczące wydarzania polityczne, kulturalne i sportowe. Działania te umacniały pozycję miasta w kraju i poprawiały jego rozpoznawalność za granicą. Władze Poznania, mimo wielu osiągnięć, w rozwoju funkcji metropolitalnych dostrzegały ograniczone możliwości miasta w konkurencji krajowej i zagranicznej jeśli dalej kontynuowane byłyby tylko samodzielne działania. Istotnym ograniczeniem w rozwoju pozycji metropolitalnej okazał się spadający potencjał ludnościowy oraz zmniejszona efektywność wynikająca z braku spójności działań podejmowanych na terenie miasta i w przyległych gminach. Te ograniczenia rozwojowe były szczególnie widoczne w porównaniach międzynarodowych, gdzie dostrzega się rosnące znaczenie dużych i wszechstronnie rozwiniętych obszarów metropolitalnych w zglobalizowanej gospodarce.

W samorządach leżących na terenie aglomeracji poznańskiej z czasem dostrzeżono potencjał rozwojowy tkwiący we współpracy samorządów. Uznano, że pozwoli to poprawić spójność obszaru i uzyskać lepszą pozycję konkurencyjną.

W 2007 roku Prezydent Miasta Poznania, Starosta Poznański oraz włodarze 17 ościennych gmin utworzyli porozumienie pod nazwą Rada Aglomeracji Poznańskiej. Głównym celem działań Rady było stworzenie forum wymiany poglądów, informacji o podejmowanych działaniach oraz możliwość organizowania współpracy. Owocem inicjatyw podejmowanych przez Radę Aglomeracji było m. in.:

- zainicjowanie corocznych konferencji poświęconych współpracy administracji samorządowej i rządowej z podmiotami gospodarczymi w formie Forum Gospodarczego Aglomeracji Poznańskiej;

- powołanie Związku Międzygminnego Gospodarki Odpadami przez 10 samorządów gminnych wśród których był też Poznań;

- zorganizowanie warsztatów planistycznych dla członków Rady w 2008 roku;

- współpraca przy organizowaniu 14. Sesji Konferencji Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych dot. zmian klimatu.

Strategia rozwoju Aglomeracji Poznańskiej

Zasadniczym impulsem do przekształcenia formuły porozumienia, w której działała Rada Aglomeracji, w stowarzyszenie była chęć zdynamizowania współpracy samorządów w oparciu o przyjętą w 2011 roku „Strategię rozwoju Aglomeracji Poznańskiej". Dokument zawierający strategię rozwoju dla tego obszaru, na zlecenie Rady, opracowało konsorcjum czterech największych publicznych uczelni poznańskich, których prace koordynowało Centrum Badań Metropolitalnych (CBM), powołane przez Uniwersytet im. Adama Mickiewicza. Opracowanie Strategii rozwoju było poprzedzone bardzo wnikliwymi badaniami przeprowadzonymi przez pracowników Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Politechniki Poznańskiej, Uniwersytetu Ekonomicznego i Uniwersytetu Przyrodniczego.

W trakcie prac nad Strategią zorganizowano 13 spotkań Akademii Aglomeracyjnej w CBM. Była to cotygodniowa okazja do przekazywania informacji dotyczących rozwoju poszczególnych JST i rezultatów prowadzonych badań. Akademie okazały się też szansą na prowadzenie dyskusji między pracownikami nauki, przedstawicielami samorządów, reprezentantami organizacji pozarządowych oraz studentami. W efekcie podjętych badań powstały 22 tomy opracowań poświęconych różnym aspektom funkcjonowania aglomeracji. Najważniejsze rezultaty badań zostały wydane w 26 Zeszytach Aglomeracyjnych. W trakcie prac nad Strategią w celu popularyzacji zagadnień metropolitalnych wśród radnych i społeczeństwa opracowano też i wydano: „Ilustrowany atlas Aglomeracji Poznańskiej" (179 stron) oraz opracowanie popularno-naukowe „Aglomeracja Poznańska profile miast, gmin i powiatu" (62 strony), przygotowano także film promocyjny.

Pierwsza wersja „Strategii rozwoju Aglomeracji Poznańskiej" ukazała się w wersji Zielonej Księgi. Miało to podkreślić jej edukacyjny charakter oraz otwartość opracowania na szerokie konsultacje wśród osób zaangażowanych w prace samorządów tworzących aglomerację, a także w społecznościach lokalnych. Ze względu na nachodzenie się terminów opracowywania nowej strategii rozwoju dla Poznania do 2030 roku prowadzono też współpracę z zespołem zaangażowanym w te działania w Urzędzie Miasta. Po konsultacjach przygotowano finalną wersję „Strategii rozwoju Aglomeracji Poznańskiej. Metropolia Poznań 2020". Opracowanie to zawiera: stan i uwarunkowania rozwoju, działania integracyjne, wizję i zasady rozwoju Metropoli Poznań, charakterystykę 5 osi rozwojowych wraz z opisem 28 programów strategicznych i charakterystyką 167 działań realizacyjnych. Przygotowano też zasady wdrażania strategii uwzględniające priorytety strategiczne i źródła finansowania.

Stowarzyszenie Metropolia Poznań kontynuuje działania porozumienia Rady Aglomeracji Poznańskiej, utworzonej w 2007 roku. Na rezultaty inicjatywy samorządów współpracujących w ramach Aglomeracji Poznańskiej składają się dokonania obu wyżej wymienionych form współpracy.

Efektem dotychczasowych wspólnych wieloletnich działań gmin są m.in:

- Związek Międzygminny „Gospodarka Odpadami Aglomeracji Poznańskiej", utworzony przez 10 gmin wraz Poznaniem,

- Związek Międzygminny „Schronisko dla zwierząt - Schronisko", utworzony przez 11 gmin,

- W 2015 roku odbyła się ósma edycja Forum Gospodarczego Aglomeracji Poznańskiej, które jest płaszczyzną spotkania i wymiany poglądów reprezentantów jednostek gospodarczych działających na terenie aglomeracji z przedstawicieli administracji samorządowej i rządowej.

- Opracowanie „Strategii rozwoju Aglomeracji Poznańskiej. Metropolia Poznań 2020" zawierającej: stan i uwarunkowania rozwoju, działania integracyjne, wizję i zasady rozwoju Metropoli Poznań, charakterystykę 5 osi rozwojowych wraz z opisem 28 programów strategicznych i charakterystyką 167 działań realizacyjnych. Przygotowano też zasady wdrażania Strategii uwzględniające priorytety strategiczne i źródła finansowania.

- 26 zeszytów Biblioteki Aglomeracji Poznańskiej oraz szereg innych opracowań wykonywanych na zlecenie Stowarzyszenia.

- 19 spotkań Akademii Aglomeracyjnej.

- Powstało „Studium uwarunkowań rozwoju przestrzennego Aglomeracji Poznańskiej", opracowanie (270 str.) dotyczące przestrzennych aspektów funkcjonowania aglomeracji, zawierające m.in. 141 map tematycznych i obejmujące takie zagadnienia jak:

- Realizacja unijnego projektu pn. „Koncepcja kierunków rozwoju przestrzennego Metropolii Poznań - podejście zintegrowane", który uzyskał dofinasowanie w wysokości 1 308 307,50 zł w ramach Konkursu dotacji na działania wspierające jednostki samorządu terytorialnego w zakresie planowania miejskich obszarów funkcjonalnych, rozstrzygniętego w Ministerstwie Rozwoju Regionalnego w 2013 roku (realizacja projektu zakończyła się w 2015 roku)

- Opracowanie i złożenie do programu finansowanego ze środków MF EOG projektu: „Master Plan dla Poznańskiej Kolei Metropolitalnej" (zakończenie projektu w 2016 roku). Efektem programu ma być opracowanie:

Działania Rady Aglomeracji Poznańskiej były finansowane ze składek członkowskich wnoszonych w zależności od liczby mieszkańców poszczególnej jednostki samorządu terytorialnego wchodzącej w skład porozumienia. Głównym kosztem pokrytym środkami zebranymi przez Radę Aglomeracji było sfinansowanie:

- przeprowadzenia analiz strategicznych,

- opracowania strategii,

- przygotowania Studium uwarunkowań rozwoju przestrzennego Aglomeracji Poznańskiej, Ilustrowanego Atlasu Aglomeracji Poznańskiej, filmu promocyjnego oraz innych opracowań naukowych i popularno-naukowych.

Obecna działalność Stowarzyszenia jest finansowana ze składek członkowskich w wysokości uzależnionej od liczby mieszkańców przy podwójnej stawce bazowej dla Miasta Poznania. Niemniej, w związku z tym, że ideą powołania Stowarzyszenia była m.in. współpraca samorządów w aplikowaniu o środki zewnętrzne, to też działania proponowane w Strategii realizowane są w oparciu o środki unijne, EOG oraz fundusze europejskie (projekty: „Master Plan dla Poznańskiej Kolei Metropolitalnej", „Koncepcja kierunków rozwoju przestrzennego Metropolii Poznań - podejście zintegrowane", „Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Metropolii Poznań").

Przygotowana przez Stowarzyszenie, wspólnie z Centrum Badań Metropolitalnych Strategia Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych uzyskała w grudniu 2015 r. pozytywną ocenę Ministerstwa Rozwoju oraz Zarządu Województwa. Największym działaniem realizowanym przez Stowarzyszenie Metropolia Poznań będzie wypełnienie zadań związanych z pełnieniem funkcji Instytucji Pośredniczącej dla realizacji Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych w Miejskim Obszarze Funkcjonalnym Poznania w ramach Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2014+. Projekty realizowane w ramach strategii ZIT otrzymają dofinansowanie w wysokości 196,6 mln euro, w tym 174,4 mln euro ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i 22,2 mln euro ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego. Największy projekt dotyczy inwestycji związanych z powstaniem Poznańskiej Kolei Metropolitalnej.

Partnerstwo jednostek samorządu terytorialnego rozwijało się stopniowo: od wstępnych spotkań prezydenta, starosty, burmistrzów i wójtów przez zawiązanie formalnego porozumienia do utworzenia Stowarzyszenia. Cały proces zajął około 4 lat, następnym etapem było powstanie Stowarzyszenia. Ważną rolę w procesie rozwijania współpracy odgrywali przedstawiciele poznańskiego środowiska naukowego, którzy wspierali te działania wynikami swoich badań, opracowań i działaniami doradczymi. Ważną rolę w dynamizowaniu współpracy odegrał szeroko prowadzony proces strategiczny, angażujący wiele środowisk naukowych, samorządowych i społecznych. W celu popularyzowania idei tworzenia metropolitalnego partnerstwa wydano szereg publikacji popularno-naukowych, przygotowano film promocyjny, organizowano spotkania Akademii Aglomeracyjnej i Zjazdy Samorządów oraz wielokrotnie prowadzono konsultacje społeczne.

     Stowarzyszenie stara się współpracować z samorządem wojewódzkim informując o podejmowanych działaniach i zapraszając do wspólnej realizacji projektów. W prowadzonej działalności utrzymywana jest otwartość na środowiska gospodarcze i jednostki samorządu terytorialnego z poza stowarzyszenia.